Małopolskie nekropolie. Wirtualny spacer ZDJĘCIA

Cmentarz Rakowicki w Krakowie, fot. Piotr Habało.

Muzeum Auschwitz

Cmentarz Rakowicki:

Pierwszą pochowaną osobą na cmentarzu była Apolonia z Lubowieckich Bursikowa. Zmarła w połowie stycznia 1803 roku, miała zaledwie 18 lat. Grób kobiety nie zachował się. W 1865 odpisano jednak inskrypcję z nagrobka, a kiedy w 2003 roku obchodzono 200-lecie istnienia cmentarza odtworzono płytę nagrobną. Poświęcił ją kardynał Franciszek Macharski.

Cmentarz ewangelicki w Łuczanowicach:

Założyła go w 1626 roku rodzina Żeleńskich, która była wyznania kalwińskiego. Na cmentarzu jest kilkumetrowy kopiec, a w jego wnętrzu znajduje się komora grobowa rodu Żeleńskich. Na szczycie kopca stoi pięciometrowy obelisk, a na nim kamienna urna. Cmentarz wśród pól wyróżnia kępka drzew, które na nim rosną. Przez lata ta nieduża nekropolia była zaniedbana, aż do 1989 roku, kiedy ją odrestaurowano. Każdego roku na cmentarzu spotykają się na nabożeństwach krakowscy ewangelicy.

Na krakowskich cmentarzach spoczywają zasłużeni. Warto odwiedzić ich groby:

- Andrzej Zaucha - muzyk, piosenkarz. Spoczywa na Cmentarzu Prądnik Czerwony.
- Piotr Skrzynecki - twórca i kierownik artystyczny Piwnicy pod Baranami. Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim.
- Józef Dietl - prezydent Krakowa w latach 1866–1874. Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim.
- Marek Grechuta - muzyk, piosenkarz. Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim.
- Wiesław Dymny - plastyk, aktor, współtwórca Piwnicy pod Baranami. Spoczywa na Cmentarzu Salwatorskim.
- Stanisław Lem - pisarz. Spoczywa na Cmentarzu Salwatorskim.
- Jan Matejko - malarz. Spoczywa na Cmentarzu Rakowickim.
- Jarosław Śmietana - muzyk. Spoczywa na cmentarzu Rakowickim.


Cmentarz Stary w Tarnowie :

Został założony w końcu lat 80. XVIII wieku na przedmieściu Zabłocie. Ścisła data założenia cmentarza nie jest do dziś ustalona. Przyjmuje się, że pierwszy pochówek miał miejsce w 1788 r. Najstarszym zachowanym nagrobkiem jest grób Anny Marii z Lubomirskich Radziwiłłowej żony księcia Karola Radziwiłła "Panie Kochanku" zmarłej w 1795 r. Cmentarz tarnowski należy do typów cmentarzy pozamiejskich jakie w Europie zaczęto zakładać w 2. poł. XVIII wieku. Powstał w myśl edyktu józefińskiego z 1784 r. zakazującego pochówków na cmentarzach przykościelnych położonych w obrębie miasta.

Tarnowski cmentarz należy do najstarszych w Polsce, a także do najciekawszych i najbardziej wartościowych obiektów tego typu w Małopolsce. Jest starszy o kilka lat od cmentarza Rakowickiego w Krakowie (1803) i od cmentarza Powązkowskiego w Warszawie (1792), równy wiekiem Łyczakowskiemu we Lwowie (1786). Zajmuje obszar ok. 3.5 ha

Na cmentarzu znajdują się dwie kaplice. Jedna zwana kaplicą Radzikowskich z 1805 r., przez wiele lat do czasów współczesnych jest kaplicą przedpogrzebową. Druga kaplica to rodowa kaplica xx Sanguszków ostatnich właścicieli Tarnowa, w której znajdują się wybitne nagrobki przedstawicieli rodziny dłuta artysty rzeźbiarza Antoniego Madeyskiego.

Cmentarz żydowski w Tarnowie:

Założony został około 1583 . Jest to jeden z najstarszych i najciekawszych cmentarzy w południowej Polsce. Na powierzchni 3,2 ha znajduje się około trzech tysięcy zachowanych nagrobków, z których najstarszy z 1667 .
Oryginalna stara brama wejściowa na cmentarz, przez którą przeszły tysiące Żydów, idąc na śmierć podczas Zagłady, znajduje się w Muzeum Holokaustu w Stanach Zjednoczonych . Oryginał zastąpiono kopią. Za bramą, znajduje się masowa mogiła około 25 tysięcy zamordowanych Żydów z tarnowskiego getta W 1946 roku Dawid Beckert ustawił w tym miejscu pomnik w kształcie złamanej kolumny, pochodzącej z ruin Nowej Synagogi.
W lutym 1988 roku powstał w Tarnowie Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Polsce, z którego inicjatywy podjęto prace porządkowe i renowacyjne na cmentarzu. Odnowiono ogrodzenie, a od 2000 roku prowadzi się prace przy oczyszczaniu cmentarza.W ostatnich miesiącach na cmentarzu udało się odnowić jedną z największych i najokazalszych mogił - grób rodziny Szancerów - środki na ten cel przekazali potomkowie Szancerów.
Cmentarz żydowski w Dąbrowie Tarnowskiej :
Został założony na przełomie XVII i XVIII wieku i zajmuje powierzchnię 2 ha, na której zachowało się kilkadziesiąt macew i ohel kryjący szczątki miejscowych cadyków . Oprócz tego na terenie nekropolii znajdują się również zbiorowe mogiły 802 ofiar Holocaustu zabitych przez Niemców w lesie Danielak i pomnik ku ich czci. Na cmentarzu znajduje się osiem powojennych nagrobków, dwa pomniki upamiętniające odpowiednio 36 i 180 Żydów.Sześć dębów rosnących na cmentarzu uznano za pomniki przyrody .

W Brzesku istnieją dwie nekropolie wyznania mojżeszowego :

Stary cmentarz żydowski zlokalizowano przy obecnej ul. Głowackiego. Pełnił on funkcje grzebalne do połowy XIX wieku. Cmentarz ten został zniszczony w okresie drugiej wojny światowej, a dzieła dewastacji dokończono w latach PRL. Dziś w tym miejscu znajduje się parking samochodowy. Wobec całkowitego zapełnienia tej nekropolii, w XIX wieku powstał nowy cmentarz żydowski w Brzesku, położony przy ul. Czarnowiejskiej. Dokładna data założenia cmentarza nie jest znana. Niektórzy badacze podają rok 1846. Najstarszy zidentyfikowany nagrobek pochodzi jednak z 1824 roku, choć nie można wykluczyć, że został on tu przeniesiony ze "starego" cmentarza.


Jeśli chcemy odwiedzić czyiś grób, ale nie wiemy gdzie się znajduje, możemy skorzystać z internetowych wyszukiwarek. W przypadku Krakowa taką możliwość oferuje na stronie www.rakowice.eu Zarząd Cmentarzy Komunalnych. Z kolei zmarłych z tarnowskich cmentarzy możemy szukać na stronie www.polskie-cmentarze.com/tarnow/grobonet.



Michał Jędrkowiak/dw

Cmentarz na Pęksowym Brzyzku. Fot. P. Bolechowski.

Odnowione nagrobki na Starym Cmentarzu w Tarnowie

Stary cmentarz w Zakopanem

Stary Cmentarz w Tarnowie

Stary Cmentarz w Tarnowie