Kołacz jodłowicki

Smakołyk zarezerwowany niegdyś wyłącznie na święta i rodzinne uroczystości najwyższej rangi. Ma słodki, dystyngowany smak i niepowtarzalny aromat.

Jodłownicki kołacz z serem rozpowszechniony jest głównie na terenie Limanowszczyzny oraz położonej w województwie małopolskim gminy Jodłownik Przygotowywany jest ze starannie dobranych składników ciasta i sera najlepszej jakości. Gospodynie od zawsze starały się udoskonalać smak wyjątkowego specjału. Jedno pozostaje jednak niezmienne: tak jak przed wiekami, cieszy podniebienie lekko słodkawym smakiem drożdżowego ciasta i aromatem dodanego do niego sera.

Kołacz jest okrągły z widocznym uwypukleniem z sera, skórkę na złocistą, miąższ z sera zrumieniony od złocistego do jasnobrązowego. Jego konsystencja jest właściwa dla ciasta drożdżowego, ser musi być dobrze zmielony bez grudek i lekko wilgotny.
 

Jeden z pierwszych opisów kołacza można spotkać w Encyklopedii staropolskiej ilustrowanej wyd. III Zygmunta Glogera. Autor twierdzi, iż nazwa „kołacz” pochodzi od koła. Korsch w Archiv für slovische Philologie (IX, 517-518) powiada: "Prawdopodobnie odwieczny to wyraz Wschodu, szeroce rozpowszechniony, że kołacz jest słowiański i pochodzi od koła".
Najstarszą wzmianką o kołaczu przedstawia Oskar Kolberg w opisie zwyczajów, sposobów życia oraz obrzędów pt. "Lud – Krakowskie" wydanym z pomocą funduszu Księcia Jerzego Romana Lubomirskiego i drukarni Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1871 roku, gdzie między innymi ukazuje stół weselny skromnie zastawiony, na którym nie może zabraknąć kołacza.
Następny ze staropolskich opisów przedstawia Szymonowic w sielance Kołacze: "Kołacze grunt wszystkiemu A można rzec śmiele Bez kołaczy jakoby nie było wesele". W tym samym opisie czytamy, że" (…) gdy dawano kołacze na stół, zebrane panie przed niemi śpiwały, klaskały w dłonie i prędki taniec wiodły (…)". "(…) Resztki weselnego kołacza dawano dziatwie i chłopiętom, którzy walki toczyli o większe kęski smacznego pieczywa (…).
Opis kołacza znany jest również z Wesela Wyspiańskiego. Tym sposobem tradycja pieczenia kołacza przetrwała do dziś. Obecnie kołacz pieczony na wsi znajduje się nie tylko na weselnym stole, ale jest pieczywem niemal codziennego spożycia.

Przepis:

Składniki:

35 dkg mąki tortowej ,
1/3 litra mleka ,
10 dkg margaryny,
1 łyżka cukru,
2 dkg drożdży do pieczenia,
0.25 kg sera białego,
3 jajka,
trochę mąki kartoflanej
cukier waniliowy

Ciasto wyrobić jak drożdżowe. Pozostawić na kilka minut do wyrośnięcia, a następnie uformować placki. Nadzienie zrobić z sera, jajek, cukru waniliowego i mąki kartoflanej - dobrze wymieszać. Z ciasta uformować kołacz i na środek położyć ser. Piec w temperaturze 220 stopni przez 20-30 minut.

Partnerem Projektu jest Województwo Małopolskie