Zmarła Wanda Chotomska

Kultura
Środa, 2017.08.02 14:39 ( Edytowany Poniedziałek, 2021.05.31 00:51 )

W Warszawie po długiej chorobie zmarła Wanda Chotomska, poetka, autorka książek dla dzieci. Była jednym z najważniejszych twórców w powojennej historii literatury dla najmłodszych w Polsce.

Opublikowała ponad dwieście książek, jej wiersze i opowiadania znajdują się w podręcznikach szkolnych, napisała teksty do spektakli teatralnych, słuchowisk i kilkuset piosenek, śpiewanych między innymi przez zespół Gawęda. Była autorką popularnej dobranocki telewizyjnej "Jacek i Agatka" i wielu innych telewizyjnych programów dla dzieci. Współpracowała z najwybitniejszymi ilustratorami i kompozytorami. Była pomysłodawczynią Orderu Uśmiechu i jedną z jego pierwszych laureatek. W 2013 roku w Oświęcimskiej Bibliotece otrzymała nagrodę im. Kornela Makuszyńskiego "Super Koziołka" za całokształt twórczości, a w ubiegłym roku odsłonięto tablicę Wandy Chotomskiej w Alei Pisarzy w Oświęcimiu. Również w ubiegłym roku ukazał się wywiad rzeka "Wanda Chotomska. Nie mam nic do ukrycia" przeprowadzony z poetką przez Barbarę Gawryluk, dziennikarkę Radia Kraków. W Krakowie, na spotkaniach z czytelnikami, pisarka bywała bardzo często.
Wanda Chotomska miała 88 lat.

Barbara Gawryluk

^{Wanda Chotomska w rozmowie z dziennikarką RK Barbarą Gawryluk}

Kiedy mówię Wanda Chotomska, to zawsze myślę: mistrzyni - powiedziała PAP Barbara Gawryluk, autorka wywiadu rzeki z pisarką. "Łatwość rymowania, lekkość, swoboda i uśmiech, który zawsze jej towarzyszył wyróżniały ją i wyróżniają ze wszystkich tych, którzy w dzisiejszych czasach piszą wiersze w Polsce" - podkreśliła.

"Uważam, że to najważniejsze nazwisko w powojennej polskiej literaturze dla dzieci, ponieważ Wanda Chotomska, która zadebiutowała w latach 50. XX wieku była obecna w całym naszym literackim życiu po wojnie. Na jej wierszach, na jej opowiadaniach, piosenkach, słuchowiskach, scenariuszach audycji telewizyjnych i spektaklach teatralnych wychowało się kilka pokoleń Polaków" - mówiła PAP dziennikarka Radia Kraków, tłumaczka, autorka książek dla dzieci i wywiadu rzeki "Wanda Chotomska. Nie mam nic do ukrycia".

"Teraz jej wiersze na pewno powrócą i będą je czytać dziadkowie wnukom mówiąc o tym, że te wiersze były dla nich ważne, kiedy byli mali. I przekonają się, że te wiersze w ogóle nie straciły na aktualności. To jest właśnie dowód na wielkość Wandy Chotomskiej. Ona przez całe swoje życie była niezwykle aktywna, twórcza, cały czas pisała, a to, co pisała, kiedy była młodą, poczatkującą autorką w dalszym ciągu jest obecne w życiu literackim" – uważa Gawryluk.

Dodała, że kiedy razem z Wandą Chotomską przygotowywała książkę i rozmawiały o utworach pisarki z lat 50. czy 60., to aż obie uśmiechały się, że niektóre z tych wierszy idealnie pasują do współczesnych czasów.

"Wanda Chotomska potrafiła napisać wiersz albo piosenkę na każdy temat. Nie wyobrażam sobie nikogo innego, kto miałaby tak niesamowitą zdolność rymowania. Ona wiersze wymyślała na poczekaniu. Przeżyłam z nią wiele takich sytuacji, kiedy padało jakieś słowo, hasło, temat i momentalnie powstawał wiersz. I nie były to utwory do zapomnienia, ale takie, które później trafiały do jej zbiorów albo były dedykowane konkretnym osobom" – powiedziała Gawryluk.

"Łatwość rymowania, lekkość i swoboda, uśmiech, który zawsze jej towarzyszył wyróżniały ją i wyróżniają ze wszystkich tych, którzy w dzisiejszych czasach piszą wiersze w Polsce. Myślę, że każdy poeta powie, że wiersze Wandy Chotomskiej są po prostu perłami polskiej literatury" – mówiła dziennikarka.

"Wandę Chotomską wszyscy darzyliśmy szacunkiem. Ona powodowała zawsze pewien rodzaj dystansu. Bardzo trudno było powiedzieć np. +jestem przyjaciółką Wandy Chotomskiej+. Ja chyba nawet do dziś nie potrafiłabym tego powiedzieć, choć wiem, że darzyła mnie przyjaźnią i że bardzo zbliżyłyśmy się przy pisaniu naszej wspólnej książki. Była po prostu damą, kimś wobec kogo człowiek czuje się onieśmielony” – powiedziała Barbara Gawryluk.

^{fot: Barbara Gawryluk}

Wanda Chotomska urodziła się w Warszawie 29 października 1929 r., studiowała na Wydziale Społeczno-Politycznym i Wydziale Dziennikarskim Akademii Nauk Politycznych. Debiutowała na łamach "Świata Młodych" w 1949 r. Pierwszy tomik poezji "Tere fere" opublikowała w 1958 r.

Podczas Powstania Warszawskiego była sanitariuszką. Po kapitulacji przebywała w obozie przejściowym w Pruszkowie, skąd udało się jej uciec i zamieszkała w Mosznie. W 1947 r. zdała maturę.

Już w czasie studiów, od 1949 r., pracowała w redakcji pisma harcerskiego "Świat Młodych" w dziale literackim. W 1951 r. rozpoczęła współpracę z redakcją "Świerszczyka".

"W wieku czterech lat nauczyłam się czytać i już nie przestałam. Moimi ukochanymi autorami byli Brzechwa, Tuwim, Makuszyński. Wtedy uważałam, że żeby powstał wiersz, potrzebny jest rym, potem okazało się, że najważniejszy jest pomysł. A pierwszy wiersz napisałam w drugiej klasie. Zaczynał się: +Tata nie wraca wieczory i ranki+ i opowiadał, jak smutno jest dzieciom, kiedy są same. Zainspirował mnie ojciec, który na całe dnie znikał z domu z wędką" - opowiadała w wywiadach.

Pierwsze utwory: wiersze i piosenki publikowane w "Świecie Młodych" i "Świerszczyku" (1951-52) podpisywała razem z Mironem Białoszewskim, redaktorem pracującym w tej samej redakcji. Podpisując utwory używali wspólnego pseudonimu - Wanda Miron. Swe wiersze, fraszki, prozę i teksty sceniczne dla dzieci drukowała w "Płomyku" - dwutygodniku dla młodzieży, od 1953 r. w "Płomyczku" oraz od 1957 r. w "Misiu", czasopiśmie dla najmłodszych.

Wanda Chotomska napisała ogromną liczbę wierszyków, opowiadań i innych utworów, ale jak żartowała w wywiadach: "nigdy ich nie policzyła, bo jest kiepska z matematyki". Wydała kilkanaście zbiorów wierszy dla dzieci, ważniejsze z nich to "Tere-fere", "Gdyby tygrysy jadły irysy", "Kaczka tłumaczka", "Dla każdego coś śmiesznego", "Gdyby kózka nie skakała", "Dlaczego cielę ogonem miele", "Dziesięć bałwanków", "Kram z literami".

"Mnie łatwo jest tworzyć dla dzieci, bo (...) nie zapomniałam, że byłam dzieckiem. Dorośli najczęściej o tym zapominają, a ja myślę dzieckiem, potrafię się cieszyć jak dziecko, szybciej mówię, niż myślę - zupełnie jak dziecko. Dlatego potrafię sobie wyobrazić moich bohaterów, ich reakcje. Mam taką specjalizację: jestem pediatrą w literaturze, na receptach wypisuję uśmiech" - mówiła Chotomska w wywiadzie dla "Gazety Wyborczej".

W 1958 r. rozpoczęła współpracę z radiowym teatrzykiem piosenki dziecięcej "Wiolinek". W tym samym czasie pisała też piosenki dla dziecięcego zespołu wokalno - tanecznego "Gawęda". Napisała dla Gawędy dziesiątki piosenek, do których muzykę tworzył Włodzimierz Korcz.

Przez lata Chotomska pisała teksty do popularnej telewizyjnej wieczorynki "Jacek i Agatka" (1962-73). Popularność dobranocki była ogromna, a nazwa "Jacek i Agatka" pojawiała się w nazwach mydeł, szamponów, sklepów, a nawet ciastek Bliklego.

W 1969 r. Chotomska otrzymała przyznawany przez dzieci Order Uśmiechu, którego sama była pomysłodawczynią. W 1976 r. została wpisana na międzynarodową Listę Honorową IBBY, a w 2003 r. otrzymała za całokształt twórczości Medal Polskiej Sekcji IBBY.

^{Na zdjęciu archiwalnym z lutego 1980 fot: PAP/Marian Sokołowski}

To była wielka dama polskiej literatury dla dzieci - powiedział o zmarłej w środę pisarce, autorce baśni, piosenek i wierszy dla dzieci Wandzie Chotomskiej prof. Maciej Wojtyszko.

Wspominając Wandę Chotomską, autor "Tajemnicy szyfru Marabuta" i "Bromby" zauważył, że być może "była pierwszą osobą, która tak znakomicie łączyła podwójną rolę literatury dla dzieci, w ten sposób, że jej teksty bawiły i uczyły dzieci, a jednocześnie sprawiały radość dorosłym".

"Myślę, że pozostaje w pamięci ogromnej ilości pokoleń polskich dzieci jako autorka i wierszy, i piosenek, oraz postaci takich jak +Jacek i Agatka+" - dodał.

"Smutno i żal" - zakończył profesor Wojtyszko.

To była królowa, która nie musiała walczyć o swoje prawo do korony; była wirtuozką słowa - powiedział PAP polski pisarz Grzegorz Kasdepke o zmarłej w środę pisarce i poetce Wandzie Chotomskiej.

"Myśląc o Wandzie Chotomskiej, zawsze staram się uśmiechać. Teraz też się uśmiecham, ponieważ zawsze myśleliśmy o niej jako o królowej tego środowiska. To była królowa, która nie musiała walczyć o to, aby być uznawaną przez wszystkich za tę osobę, która ma prawo nosić koronę. Każdy z nas, bez konsultacji z innymi, przyznawał jej to prawo. To była królowa, najważniejsza osoba, wokół której kręcił się rynek wydawniczy związany z dziećmi" - powiedział autor książek dla dzieci Grzegorz Kasdepke.

Jego zdaniem Chotomska była "wirtuozką słowa". "Patrzyłem z podziwem, w jaki sposób radziła sobie z najtrudniejszym gatunkiem literackim, jakim jest nie wiersz, nie esej, a dedykacja. Wanda Chotomska potrafiła każdemu napisać dedykację rymowaną, związaną z cechami charakteru, wyglądu - to było naprawdę niesamowite" - wspominał Kasdepke.

Pisarz podkreślił, że Chotomska była bardzo odważna i ciekawa świata. "Ciekawość jest w ogóle bardzo ważną cechą ludzi twórczych. Ona była ciekawa całego świata i miała z czego czerpać. Mi brakowało aktywności Wandy już od dłuższego czasu, odkąd zaczęła chorować. Choroba nie przerodziła się w cud ozdrowienia, więc żałuję tym bardziej" - powiedział Kasdepke.

Jak dodał, nie poznał wszystkich utworów Chotomskiej, ponieważ zostawiła ona po sobie "fantastyczną i bardzo dużą literacką spuściznę". "Myślę o tym z ulgą, że będę mógł jej twórczość dopiero odkrywać. Cieszę się, ponieważ dzięki temu Wanda Chotomska będzie mnie jeszcze długo zaskakiwała" - ocenił Kasdepke.

PAP/bp

Komentarze (0)

Brak komentarzy

Najnowsze

Skontaktuj się z Radiem Kraków - czekamy na opinie naszych Słuchaczy

Pod każdym materiałem na naszej stronie dostępny jest przycisk, dzięki któremu możecie Państwo wysyłać maile z opiniami. Wszystkie będą skrupulatnie czytane i nie pozostaną bez reakcji.

Opinie można wysyłać też bezpośrednio na adres [email protected]

Zapraszamy również do kontaktu z nami poprzez SMS - 4080, telefonicznie (12 200 33 33 – antena,12 630 60 00 – recepcja), a także na nasz profil na Facebooku oraz Twitterze

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe

Zmarła Wanda Chotomska

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Świątek nerwowa, ale zwycięska!

Aktualności komunikacyjne Radia Kraków 25.04

Burze przeszły nad Małopolską. Prawie 50 interwencji strażaków, nie kursowały pociągi

Piramidy, krwawe ofiary i cykliczne końce świata. Dr Piotr G. Michalik o religii ludów Mezoameryki

Abakanowicz. Bez reguł. Rzeźby w ogrodach królewskich

„Piłeś? Nie jedź. Ale wciąż jeżdżą…” – Polska nie radzi sobie z pijanymi kierowcami

Nigdy więcej nienawiści i antysemityzmu

Zmiany w tarnowskim budżecie obywatelskim. Łatwiej będzie zgłaszać projekty

Wiosna w ulu. Pierwszy nakrop i nadzieja na miód z mniszka w pasiece w Kamiannej

Tarnów wprowadza „bon dla pierwszaka”. 700 zł na sport z oszczędności po likwidacji dyżurów dla nietrzeźwych

Szukasz ubezpieczenia samochodu? Zobacz, jakie to proste!

Skontaktuj się z Radiem Kraków - czekamy na opinie naszych Słuchaczy

Zmarła Wanda Chotomska

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Świątek nerwowa, ale zwycięska!

Aktualności komunikacyjne Radia Kraków 25.04

Burze przeszły nad Małopolską. Prawie 50 interwencji strażaków, nie kursowały pociągi

Piramidy, krwawe ofiary i cykliczne końce świata. Dr Piotr G. Michalik o religii ludów Mezoameryki

Abakanowicz. Bez reguł. Rzeźby w ogrodach królewskich

„Piłeś? Nie jedź. Ale wciąż jeżdżą…” – Polska nie radzi sobie z pijanymi kierowcami

Nigdy więcej nienawiści i antysemityzmu

Zmiany w tarnowskim budżecie obywatelskim. Łatwiej będzie zgłaszać projekty

Wiosna w ulu. Pierwszy nakrop i nadzieja na miód z mniszka w pasiece w Kamiannej

Tarnów wprowadza „bon dla pierwszaka”. 700 zł na sport z oszczędności po likwidacji dyżurów dla nietrzeźwych

Szukasz ubezpieczenia samochodu? Zobacz, jakie to proste!

Kontakt

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Wyślij opinię