Ulica Grodzka w Krakowie przystrojona flagami hitlerowskimi. Fot. NAC
Wybuch wojny we wrześniu 1939 r. rozpoczął nowy okres w historii ziem polskich. Klęska militarna Rzeczpospolitej Polskiej i przejęcie kontroli nad podbitymi obszarami przez Rzeszę Niemiecką i Związek Sowiecki pociągnęły za sobą skutki polityczne, ale także w istotny sposób wpłynęły na życie codzienne ludności zamieszkującej tereny objęte okupacją.
Niemcy organizując się na terenach ziem polskich zrezygnowali z legitymizacji władzy wobec społeczeństwa, a sposobem budowania własnej pozycji stał się narzucony system oparty na terrorze. Dynamikę owym praktykom nadawała polityka rasowa - narodowość wyznaczała miejsce w społeczności. Taki sposób rządzenia charakteryzował się nie tylko stosowaniem przemocy wymierzonej w określone grupy osób, ale również działaniami mającymi na celu pozbawienie podstaw egzystencji i degradację w sferze umysłowo-kulturalnej większości dotychczasowych mieszkańców okupowanych ziem. Praktyki dyskryminacji i segregacji dotyczyły zarówno wydzielenia przestrzeni dla poszczególnych narodowości (np. getta) i zakazu wzajemnych relacji pomiędzy nimi jak i określały podstawy bytowe inne dla Niemców, Polaków i Żydów. W konsekwencji doprowadziły do zagłady ludności żydowskiej i wyniszczania ludności polskiej.
Zamknięte muzea Niemcy zastąpili wystawami propagandowymi. Latem 1942 r. w Sukiennicach i na płycie Rynku, w miejscu gdzie stał zburzony w 1940 r. pomnik Adama Mickiewicza, urządzono wystawę „Walka z bolszewizmem i plutokracją”, której częścią był pokaz zdobytego sprzętu wojskowego. Fot. NAC
Po utworzeniu z części ziem polskich Generalnego Gubernatorstwa Kraków stał się siedzibą centralnych władz okupacyjnych na tym terenie. Specyficzna rola wyznaczona miastu przez okupanta spowodowała, że codzienna egzystencja jego mieszkańców miała swoiste, charakterystyczne dla Krakowa cechy. Warto zatem zastanowić się jak wyglądało życie krakowian podczas okupacji niemieckiej. W jaki sposób na ich codzienne funkcjonowanie wpływała godzina policyjna, obowiązek bądź przymus pracy, głodowe przydziały żywności? Jak radzili sobie ze zdobywaniem podstawowych produktów potrzebnych do przeżycia, gdzie pracowali, jak mieszkali, w jaki sposób załatwiali sprawy urzędowe, czy mieli możliwość odpoczynku? Jak funkcjonowały krakowskie rodziny? Z czego się wówczas śmiano, o czym marzono? Czy Kraków mógł przeżyc bez pomocy wsi i czy życie poza miastem było łatwiejsze ? I wreszcie jak wyglądało życie codzienne konspiratorów - osób, które zaangażowały się działalność Polskiego Państwa Podziemnego?
ACz(IPN)/jd
