Z cyklu „Wolność – granice tożsamości” w Zakopanem i w Krakowie

Zbigniew Bajek - Granice tożsamości  - wystawa w Teatrze  im. Stanisława Ignacego Witkiewicza w Zakopanem  

Bezpośrednim impulsem do powstania prac, które składają się na instalację „GRANICE TOŻSAMOŚCI“ była zbrojna napaść Rosji na Ukrainę w 2022 roku oraz odkrycie przez autora projektu niezwykłych nekropolii lokowanych na terenie Beskidu Niskiego z okresu I wojny światowej . [...]  W tej grupie wyróżniają się nekropolie zaprojektowane przez wybitnego architekta słowackiego Dušana Jurkoviča i wybudowane pod jego nadzorem. W jego realizacjach piękno i dramat są często splecione, tworząc kompleksową i bogatą wrażeniowo tkankę sztuki [...] 

Dokładnie w czasie, gdy Jurkovič tworzył swoje ekumeniczne nekropolie, inny obywatel Cesarstwa Austro-Węgierskiego, w odległym zakątku imperium, w małej miejscowości Zürau, zmagając się ze śmiertelną chorobą pisał mini teksty, które złożyły się na zbiór zatytułowany "Aforyzmy z Zürau". Kolekcję tę, już po śmierci Franza Kafki – bo o nim jest mowa – jego przyjaciel Max Brod zatytułował "Rozważania o grzechu, cierpieniu, nadziei i słusznej drodze". Sentencje wspomnianego zbioru znakomicie ilustrują uniwersalizm dzieła Kafki, poruszają tematy i przedstawiają sytuacje, które są zrozumiałe i inspirujące dla czytelników na całym świecie – ludzi wpisanych w różne konteksty kulturowe i społeczne [...] 

Zbiór "Rozważania o grzechu, cierpieniu, nadziei i słusznej drodze" stanowi od lat inspirację dla dzieł plastycznych realizowanych przez Zbigniewa Bajka w różnych mediach ale także dla prac, realizowanych przez osoby reprezentujące różne grupy społeczne w ramach projektów artystyczno-badawczych, takich jak „Kafka – przełamywanie granic“ czy „Kafka – Oswajanie Obcego“. Brali w nich udział artyści z Krakowa i innych ośrodków akademickich w Polsce ale także z Republiki Czeskiej czy z Niemiec. Także dzieci, młodzież i… więźniowie.

W 2024 roku mija setna rocznica śmierci Franza Kafki.

Realizując „Granice Tożsamości” autor projektu wiąże (konfrontuje) nie tylko twórczość Kafki i Jurkoviča (odwiedził i zaangażował w projekt wszystkie znane nekropolie wojenne słowackiego architekta), ale także pochyla się nad losem mieszkańców Beskidu Niskiego i Ústecký’ego kraju (Zürau), z których deportowano po drugiej wojnie światowej setki tysięcy ludzi, dewastując tkankę kulturową tych regionów. Mocno też akcentuje symbol i znaczenie światła, stąd formuła lightboxów. Podnosi też problem roli rozpadu i destrukcji w twórczości (zdjęcia wykorzystane w lightboxach poddane zostają różnym „operacjom plastycznym“, napiętnowane są ostrymi narzędziami, poddane żywiołom ziemi, wody, ognia).

Instalacja w ramach projektu „Wolność – granice tożsamości“

 (fragment) 

Bajek/Sibinsky/Szot -Tożsamość - Galeria Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie

Kuratorem wystawy jest prof. Zbigniew Bajek, dla którego rok 2024 jest wyjątkowy. Czterdzieści lat temu uzyskał dyplom krakowskiej ASP, dwie dekady temu, z jego inicjatywy powstała na Wydziale Malarstwa 1. Pracownia Interdyscyplinarna. Nie do przecenienia jest fakt, że sto lat temu, zmarł Franz Kafka, twórca dla kuratora wystawy niezwykle ważny i inspirujący.
W tym niezwykłym dla siebie czasie, Zbigniew Bajek zaprosił do udziału w kameralnej wystawie, którą zatytułował „Tożsamość” prof. Marka Sibinský’ego z Wydziału Sztuki Uniwersytetu Ostrawskiego oraz prof. Zbigniewa Szota z Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, dwóch bliskich mu artystów i… ludzi, z którymi od lat współpracuje. Łączy ich wiara w sens zajmowania się sztuką, konieczność ciągłego eksperymentowania oraz potrzeba dzielenia się zdobytym doświadczeniem z innymi.

Artyści organizują przedsięwzięcia artystyczne o charakterze krajowym i międzynarodowym, do których zapraszają profesorów, doktorantów i studentów macierzystych Uczelni ale także uczelni artystycznych z całej Polski oraz Republiki Czeskiej i Niemiec.

Artystów spotykających się w marcu 2024 r. w Galerii Malarstwa ASP wiele łączy ale też wyróżnia poczucie własnej tożsamości.

Zbigniew Szot (ur. 1962) – artysta sztuk wizualnych. Studia w latach 1981–1986 w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie Uniwersytet Artystyczny im. M. Abakanowicz) w Poznaniu. Stypendysta Ministerstwa Kultury i Sztuki w 1987 roku. Pracę jako asystent w I Pracowni Gobelinu prof. Magdaleny Abakanowicz i prof. Anny Goebel rozpoczął w 1988 r. Od 1991 r. kontynuował ją w III Pracowni Rysunku prof. Józefa Drążkiewicza. W 2006 r. wygrał konkurs na objęcie kierownictwa IX Pracowni Rysunku na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. W 2014 r. otrzymał tytuł profesora. Od 2015 r. piastował stanowisko profesora zwyczajnego, a po reformie w szkolnictwa w 2018 r. – profesora. Do tej pory swoje prace prezentował na wielu wystawach indywidualnych i zbiorowych w kraju oraz za granicą, min. w Czechach, Grecji, Japonii, Kanadzie i Niemczech. Zrealizował i współrealizował kilkadziesiąt scenografii teatralnych i plenerowych, programów telewizyjnych i koncertów. W swojej twórczości zajmuje się malarstwem, grafiką cyfrową, rysunkiem, działaniem przestrzennym oraz scenografią.

Marek Sibinský (ur. 1974), maturę zdał w 1992 na średniej szkole artystyczno-przemysłowej w Brnie (specjalizacja malarstwo). W 1997 roku ukończył studium magisterskie na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Ostrawskiego (katedra twórczości plastycznej – pracownia wolnej i stosowanej grafiki prof. Eduarda Ovčáčka). W 2006 roku ukończył studium doktoranckie w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, filii w Cieszynie, Wydział Artystyczny, Instytut Sztuki. W roku 2015 uzyskał tytuł doktora habilitowanego w dziedzinie sztuk plastycznych w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, filii w Cieszynie, Wydział Artystyczny, Instytut Sztuki. Od 1998 roku pracuje jako pedagog w Katedrze Grafiki i Rysunku Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Ostrawskiego. Twórczość Marka Sibinskiego bierze swój początek lub czerpie głównie z wizualności obrazów technicznych, ale nie rozszerza ich, nie duplikuje, a następnie nie „zamraża” ich, zasypując nowymi i niepotrzebnymi, powielonymi „obrazami”. Raczej odwrotnie. Zatrzymanie w czasie nie służy strategiom estetycznym czy wystawowym autora, ale głównie ma na celu wciągnięcie widza we wstrząsające i bolesne „fakty”, rzeczywistość wirtualną, którą wprawdzie szczególnie media cyfrowe starannie reflektują, przedstawiają, często bardzo spektakularnie i z niemałą dokumentalną pomysłowością i umiejętnością, ale właśnie być może, że prezentując „absolutnie”, z obsesyjną potrzebą „relacji na żywo”, nakładając na siebie i zwielokrotniając strumienie wiadomości, wytwarzają zupełnie nierzetelny i coraz mniej prawdopodobny, coraz mniej wiarygodny i, co zrozumiałe, nie do zweryfikowania obraz naszego świata. 

Zbigniew Bajek (ur. 1958), studiował na Wydziale Malarstwa ASP w Krakowie w pracowni prof. Zbigniewa Grzybowskiego; dyplom z wyróżnieniem uzyskał w 1984 r. Od 1983 r. zatrudniony jest na Wydziale Malarstwa na macierzystej uczelni. W 2009 r. uzyskał tytuł profesora. Prowadzi Pierwszą Pracownię Interdyscyplinarną oraz przedmiot Wiedza o działaniach i strukturach wizualnych. W latach 2005-2010 prowadził kierunkową pracownię malarstwa dla doktorantów Środowiskowych Studiów Doktoranckich. Od 2005 r. jest kierownikiem Katedry Interdyscyplinarnej. Realizuje przedsięwzięcia artystyczne, do udziału w których zaprasza artystów o uznanej pozycji, ale także doktorantów i studentów. Były to m.in.: „Kwadrat magiczny”, „Granice tożsamości”, „Czarno na białym”, ”Wymiary Wolności”, „Labirynt Wolności”, „Horyzont Wolności”, „Dramat Wolności”, „Cztery na krzyż. 4/+”, „Ślonski Kafka”, „Topografia Wolności”, „Szaleństwo Wolności”, „Kafka – przełamywanie granic”, „Dotyk Wolności”, „Kafka – słowa i twarze”, „Wieczne odpoczywanie”. Uprawia malarstwo, rysunek, fotografię, realizuje instalacje oraz działania parateatralne; zajmuje się również projektowaniem graficznym: projektuje plakaty, wydawnictwa albumowe, identyfikacje wizualne firm, znaki graficzne, itp. Jest autorem scenografii – współpracował z Teatrem Drugie Studio Wrocławskie oraz z Teatrem Witkacego w Zakopanem. W obrębie własnej twórczości jest autorem wielu projektów o charakterze interdyscyplinarnym: „Budowanie Wieży Bajek”, „Żywioły”, „Tatuaże”, „Pomiędzy Nilem a Jordanem”, „Wg Księgi Tobiasza”, „Raj utracony”, „Wolność jest kobietą”, „Oswajanie Obcego”, „Misterium Przejścia”, „Relikwiarze – niepodległość marzeń”, „Wiwisekcje – znaczenie ciała”, „Oswajanie Kafki”, „Wieczne odpoczywanie”. Zorganizował ponad 70 wystaw indywidualnych .Brał udział w ponad 400 wystawach zbiorowych prezentowanych w kraju i za granicą.

mat.pras./ jd