Czym był Grand Tour? Historyczny kontekst podróży edukacyjnych
Grand Tour to termin odnoszący się do specyficznej formy podróży edukacyjnej, popularnej szczególnie od XVII do XIX wieku. Początkowo odbywana głównie przez młodych mężczyzn z arystokratycznych i intelektualnych kręgów, z czasem zyskała na popularności także wśród kobiet. Głównym celem tych podróży było zdobycie wiedzy, rozwój osobisty, kształtowanie gustu artystycznego oraz poznanie klasycznych dzieł i dziedzictwa kulturowego Europy. Choć Grand Tour rozpoczął się w XVII wieku, szczyt jego popularności przypada na XVIII i XIX stulecie. Rewolucja w transporcie – rozwój kolei i komunikacji publicznej – całkowicie odmieniła charakter podróży.
W wieku XVIII podróżowano już nie tylko by się kształcić, ale także po to, aby po prostu zwiedzać – już bardziej w dzisiejszym tego słowa znaczeniu, czyli podziwiać piękne miejsca, zabytki, poznawać lokalną kulturę i obyczaje oraz kształtować swój własny gust w oparciu o tradycję i kulturę takich metropolii jak Rzym, Paryż czy inne ważne miasta europejskie – mówi Piotr Zdybał.
Choć Grand Tour historycznie kojarzy się przede wszystkim z mężczyznami, kobiety również brały w nich udział, choć ich sytuacja była znacznie bardziej skomplikowana.
XVII–XVIII wiek to czas patriarchatu, kiedy kobiety rzadko pełniły funkcje publiczne, więc przebieranie się za mężczyzn i podróżowanie u boku mężów, ojców czy braci było właściwie jedynym sposobem, by mogły odbyć taką przygodę – a często zależało na tym zarówno rodzinom, jak i samym kobietom, które pragnęły się kształcić – wyjaśnia Piotr Zdybał.
Do najsłynniejszych postaci, które odbyły Grand Tour, należy Izabela Czartoryska, która odbyła m.in. podróż do Anglii i Szkocji od jesieni 1789 roku do początku 1791 roku. Wcześniej, już w 1646 roku, Jan III Sobieski wraz ze swoim bratem Markiem udał się w podróż do Rzymu – jest to klasyczny przykład Grand Tour z epoki baroku.