Psychologia od podstaw: gdzie szukać prawdy o psychologii?

Psychologia jest dziedziną nauki empirycznej. Z określoną metodologią, z określonym zakresem przestrzeni, którą się zajmuje. Psychologia jest nauką o umyśle, o zachowaniu, o relacjach pomiędzy tym, w jaki sposób funkcjonujemy w rzeczywistości społecznej, w rzeczywistości fizycznej, ale jednak jako funkcjonujące umysły. Nazwa odwołująca się do duszy jest tutaj mocno myląca i sama w sobie wzbudza zamieszanie. Psychologowie nie mają pojęcia, czym jest dusza i duszą się w ogóle nie zajmują. Psychologowie zajmują się umysłami. - mówi Marcin Szafrański

Gdzie szukać prawdy o psychologii?

Psychologia stała się bardzo modna, z czego z jednej strony się cieszę, a z drugiej strony załamuję ręce, myśląc o tym, jak wiele treści jest przekazywanych, jak wiele treści ludzie czytają, do jakich wielu treści ludzie się odnoszą, a one są nieprawdziwe. Najłatwiej jest powiedzieć, proszę się odwoływać do rzetelnych, sprawdzonych źródeł, które mają podstawę naukową. Wiem, że to łatwe nie jest. My się będziemy starali to robić - w "Wieczornej terapii".
Zwracajmy też bardzo baczną i pilną uwagę na samozwańczych psychotraumatologów buszujących po internecie, zakładających konta na Instagramie i mówiących, że każdy z nas ma traumę, głęboką, pierwotną traumę, ponieważ każdy z nas się kiedyś urodził, to znaczy został pozbawiony bezpośredniego kontaktu z matką. I ta trauma jest w nas do dzisiaj, w związku z czym każdy powinien pójść na terapię.

Jak odróżnić psychologię od psychiatrii i od psychoterapii?

Rozdzielenie psychiatrii i psychologii jest stosunkowo łatwe. To jest dziedzina medycyny związana z badaniami naukowymi . Czym jest psychoterapia? Tutaj jest kłopot. Psychoterapia zgodnie z definicją jest psychologiczną metodą leczenia. To znaczy oddzielenie psychoterapii i psychologii na poziomie zupełnie podstawowym jest błędne. Psychoterapia jest pewnym wycinkiem, pewną metodą pracy z osobami, które doznają cierpienia, mają zaburzenia psychiczne, są w kryzysie zdrowia psychicznego. To psychologia bada skuteczność psychoterapii.
Większość psychoterapeutów to jednak są psychologowie. Psychoterapią zajmują się psychiatrzy, rozszerzając swoje pole związane z praktyką służącą pomocy człowiekowi cierpiącemu. Psychoterapią zajmują się, niestety, osoby, które z psychologią nie mają absolutnie nic wspólnego - nie ma żadnego prawa, które by tego zakazywało. Warto na to zwracać uwagę.

Są sytuacje, w których stosowanie psychoterapii jest błędem. Wiele problemów można załatwić na poziomie samej psychoedukacji

- mówi Marcin Szafrański.

W sytuacji kryzysowej ludzie doznają bardzo różnych doświadczeń, emocji, różne myśli pojawiają im się w głowie. Radzą sobie z tą sytuacją lepiej lub gorzej. Część w gruncie rzeczy przechodzi przez to znakomicie i nigdy nie będzie miała żadnego rodzaju objawów ubocznych. A część osób będzie bardzo ciężko to przeżywała, ale przez kryzys się przechodzi. Psycholog w takiej sytuacji ma za zadanie wspomóc osoby, które doświadczają trudności. Ma za zadanie wspomóc sieci społecznego wsparcia. To jest coś, co jest w ogóle poza zasięgiem psychoterapii.

Dlaczego psychologię odsuwany na bok, a psychoterapia i terapia - tak modne ostatnimi czasy -  wiodą prym?

Mamy wrażenie, że potrzebujemy pomocy, a przekaz społeczny jest bardzo mocno nastawiony na to, żeby psychoterapia była obecna absolutnie wszędzie. My, środowisko psychologiczne, trochę przegapiliśmy tą sytuację. Moim ideałem psychoterapeuty jest osoba, która jest psychologiem, która powie na pierwszej wizycie: po wysłuchaniu pani, pana historii, chciałbym zasugerować, że w pana/i sytuacji nie będziemy prowadzić procesu psychoterapeutycznego, ponieważ nie jest to właściwa metoda. Zastosujemy inne narzędzia, które zadziałają szybciej.

Wszystko pięknie brzmi w teorii, ale przeciętny Kowalski albo pani Kowalska, mają różnego rodzaju problemy i bardzo często szukają pomocy u specjalisty. Tylko nie wiedzą do jakiego specjalisty z danym problemem się zgłosić. Czy do psychologa, czy do psychoterapeuty, czy do psychiatry. Jak to wszystko rozgraniczyć, patrząc już pod kątem problemów, zaburzeń, schorzeń? Z jakim problemem do jakiego specjalisty należy się udać?

Nie jest to łatwe. Dam prosty przykład. Zaburzenia depresyjne to jest rzeczywiście zjawisko naszych czasów. Niemniej jednak nie każde zaburzenie, obniżenie nastroju, nawet trwające dłuższe chwilę, jest depresją i nie wymaga koniecznie bardzo poważnych metod leczenia. W związku z czym warto się udać do osoby, która jest w stanie postawić diagnozę. Taką diagnozę postawi psychiatra, lekarz. Czas poświęcony osobie, która doświadcza trudności związanych ze zdrowiem psychicznym, powinien być dłuższy niż 3 minuty szybkiej diagnozy i wpisania kategorii do odpowiedniej rubryczki. Taka diagnoza powinna zostać postawiona lub powinien zostać zaproponowany profesjonalny proces dochodzenia do tej diagnozy. Natomiast, jeżeli taka osoba nie prowadzi diagnozy, to należy po prostu uciekać. Jeżeli cokolwiek nas niepokoi, jeżeli widzimy jakiekolwiek problemy, no to zwróćmy się do specjalisty, tylko zwróćmy się do osoby, która jest w stanie dobrze ocenić to, co z nami jest i zaproponować adekwatną pomoc.