Przeszli szlak od Sybiru, po Indie, Afrykę czy Australię. To opowieść o ludziach, którzy znaleźli się w armii polskiej dowodzonej przez gen. Władysława Andersa oraz ludności cywilnej znajdującej schronienie na kilku kontynentach.
Wystawa „Zesłani na Sybir…” Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypedzeń i Przesiedleń nadal się rozrasta. Zostanie uzupełniona o artefakty dokumentujące szlak Armii Generała Andersa. Na ekspozycji zaprezentowano zdjęcia, dokumenty, relacje świadków historii, pozwalających odkryć losy polskich obywateli.
Czym zajmuje się Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń UKEN?
Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń UKEN jest jedyną tego typu w Polsce jednostką uniwersytecką, która zajmuje się profesjonalnym dokumentowaniem tzw. przymusowych migracji ludności polskiej, zgodnie ze statutem: od czasów konfederacji barskiej po okres represji komunistycznych, w tym zesłańców na Sybir, wypędzonych ze swych domów przez niemieckiego okupanta w czasie II wojny światowej, a także szeroko pojętych przesiedleń.
Tzw. „oral history” to dość nowa w Polsce (na Zachodzie wykorzystywana od dziesięcioleci) metoda badań naukowych. Obecnie szczególnie sprzyjają jej nowoczesne środki i techniki audiowizualne, którymi posiłkuje się Centrum wdrażając prekursorskie metody dokumentacji i archiwizacji źródeł (kierownik zespołu realizował tego typu zadania już w połowie lat 90. XX w.). Umożliwia to nagrywanie, gromadzenie, opracowanie i archiwizację źródeł/danych oraz przygotowywanie materiałów opartych na tych źródłach do upowszechniania i publikacji. Na bazie relacji źródłowych, jakimi są wywiady ze świadkami historii, badania naukowe realizowane przez zespół są dużo szersze i mogą w nich uczestniczyć specjaliści z różnych dziedzin nauki. Oprócz relacji, gromadzony zbiór wzbogacają materiały z archiwów domowych (czasem będących już w posiadaniu kolejnych pokoleń), do których często poza członkami zespołu nie dotarł żaden profesjonalny historyk czy archiwista.
Zespół młodych historyków - kiedyś studentów, dziś doktorów - pod kierunkiem prof. Huberta Chudzio odkrył i pozyskał wiele skarbów naszej historii. Tej, o której długo nie mówiono. Prowadzone są projekty o charakterze naukowym i badawczym. Realizowane są one w kraju i poza jego granicami. Wykonując swoje zadania Centrum współpracuje z różnego rodzaju partnerami, takimi jak: jednostki naukowe, muzea, stowarzyszenia i fundacje, instytucje państwowe, jednostki samorządu terytorialnego, ambasady, konsulaty, organizacje polonijne. Od 2011 r. w ramach kilkunastu projektów prowadzono działania m.in. w Polsce, Wielkiej Brytanii, USA, Kanadzie, Kazachstanie, Izraelu, Zambii, Zimbabwe, RPA, Ugandzie, Rumunii, Serbii.
Projekt pt. „Pokolenia odchodzą – relacje źródłowe polskich Sybiraków z Wielkiej Brytanii” realizowano w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Dzięki pracom misji naukowych UP podjętych w Wielkiej Brytanii pod kierownictwem dr hab. Huberta Chudzio, prof. UP, poprzez technikę nagrań zawierającą się w metodzie „oral history”, ocalono od zatarcia losy 132 świadków historii. To nie jedyny taki projekt, bo Centrum zebrało ponad tysiąc relacji Sybiraków, nagrywanych na kilku kontynentach.
W reportażu dział wzięli dr Alicja Śmigielska, dr Mariusz Solarz, Wiktoria Zarębczan i Natalia Czesak