Radio Kraków
  • A
  • A
  • A
share

Podział zdobyczy - „Polska krwawi. Polska walczy” cz. II

Po klęsce kompani wrześniowej 1939 roku rozpoczynała się okupacja, jakiej obywatele II RP jeszcze nie znali. Podpisany w Moskwie 28 września traktat o granicach i przyjaźni połączył dwa państwa totalitarne nie tylko przeciwko Polsce, ale i państwom Europy Środka oraz demokracjom zachodnim. W podziale „zdobyczy”, jaką stały się ziemie Rzeczypospolitej, udział wzięli III Rzesza Niemiecka, Związek Sowiecki, a także Słowacja i Litwa (ta ostatnia do czasu zajęcia jej przez ZSRS). O „brzydkiej twarzy” wojny w historycznej odsłonie Kola kultury mówił krakowski historyk prof. Andrzej Chwalba, autor pierwszej syntezy II wojny światowej na ziemiach polskich „Polska krwawi. Polska walczy. Jak żyło się pod okupacją 1939 -1945”. Program prowadziła Jolanta Drużyńska.

1. Słowaccy żołnierze w zdobytym Sanoku/ fot. wikipedia 2. Wkroczenie Armii Litewskiej do Wilna w 1939 roku / fot. wikipedia

J.Drużyńska rozmawia z prof. A. Chwalbą

OKUPACJA  SŁOWACKA  ( od 21 listopada 1939 do początku 1945 roku)

Jesteśmy dumni, że przyjaźń słowacko-niemiecką mogliśmy przypieczętować walką i krwią Słowaków” — oświadczył w przemówieniu 3 października 1939 roku słowacki minister propagandy Alexander Mach. 21 sierpnia ten sam polityk zapowiedział krwawy odwet na Polakach i wysunął wobec Polski roszczenia terytorialne. Młoda republika słowacka stanęła u boku Hitlera nie tylko ze względu na węgierski rewizjonizm, ale i w nadziei na zajęcie polskiej części Spisza i Orawy […]

I tak się stało po zakończeniu kampanii polskiej, na mocy porozumienia z Niemcami 21 listopada 1939 roku. Obszar państwa słowackiego został powiększony o 770 kilometrów i 35 tysięcy mieszkańców. Była to więc wielkość powiatu. Natomiast Słowacy podczas negocjacji z Rzeszą nie byli zainteresowani aneksją Podhala ani polskimi wioskami na południowych stokach Karpat, gdyż obawiali się polskiej irredenty. Zajęcia Spisza i Orawy nie nazywali aneksją, ani też nie uważali się za okupantów. Rządząca republiką Słowacka Partia Ludowa uważała się za spadkobierców tych słowackich polityków, którzy stali na stanowisku, że wszystkie ziemie znajdujące się na północy Korony św. Stefana muszą należeć do Słowacji […]

Władze słowackie uznały, że zdobyczne ziemie należy poddać szybkiej słowakizacji.

A.Chwalba  „ Polska krwawi. Polska walczy. Jak żyło się pod okupacją 1939 -1945 ” ( fragment) 

Alexander Mach ( członek Słowackiej Partii Ludowej ,szef Gwardii Hlinki, minister spraw wewnętrznych Państwa Słowackiego) odznacza żołnierzy słowackich za udział w inwazji na Polskę, październik 1939 / fot. wikipedia

Alexander Mach ( członek Słowackiej Partii Ludowej ,szef Gwardii Hlinki, minister spraw wewnętrznych Państwa Słowackiego) odznacza żołnierzy słowackich za udział w inwazji na Polskę, październik 1939 / fot. wikipedia

OKUPACJA  LITEWSKA   (27 października 1939 do 15 czerwca 1940 roku )

Po 17 września 1939 roku Wilno i Wileńszczyzna stały się łupem Armii Czerwonej. Ale okupacja sowiecka ledwie się rozpoczęła, a już dobiegła końca, co było następstwem układu podpisanego 10 października między Litwą a Związkiem Sowieckim. Moskwa przekazała Wilno i Wileńszczyznę Litwie na mocy „traktatu o pomocy wzajemnej i przyjaźni”. Ale za miły i hojny prezent Litwini musieli zapłacić zgodą na założenie na swoim terytorium kilku baz wojsk sowieckich, w których stacjonowało około 20 tysięcy żołnierzy. Oznaczało to, że formalnie niepodległa Litwa stała się faktycznie krajem zależnym od Moskwy, a obecność jej wojsk w każdej chwili mogła okazać się wstępem do aneksji. Niemniej radość ze zdobycia Wilna przesłoniła litewskim politykom prawdziwe cele sowieckiej polityki i 14 października litewski Seimas ratyfikował układ. […]

Dla Polaków zajęcie Wilna i Wileńszczyzny było aktem agresji prowadzącym do okupacji terytorium państwa polskiego, które zgodnie z prawem międzynarodowym dalej istniało. Natomiast Litwini uważali, że, po pierwsze, nie była to agresja, tylko przyjęcie terytorium, które darował Związek Sowiecki. Po drugie, zdaniem strony litewskiej, Litwa odzyskała tylko to, co do niej powinno należeć. Republika nigdy nie uznała inkorporacji Litwy w tym Wilna, do Rzeczypospolitej. Jej stolicą konstytucyjną było Wilno, a Polaków Litwini uważali za okupantów […]

28 października wojska litewskie dowodzone przez Vincasa Vitkauskasa wkroczyły do miasta. Na Górze Zamkowej na Baszcie Giedymina zawisła flaga litewska. Wilno stało się Vilniusem.

A.Chwalba  „ Polska krwawi. Polska walczy. Jak żyło się pod okupacją 1939 -1945 ” ( fragment) 

Litewski żołnierz obserwuje zajęte Wilno w  1939 r / fot. wikipedia

Litewski żołnierz obserwuje zajęte Wilno w 1939 r / fot. wikipedia

Autor:
Jolanta Drużyńska

Wyślij opinię na temat artykułu

Komentarze (2)

B
Bernard
2024-11-17
A ja uważam wręcz przeciwnie. Audycji pani redaktor Drużyńskiej słucham od kilku lat, zarówno Koła Kultury, jak i Posłuchaj Historii. Tematyka jest bardzo ciekawa w znakomitej większości programów, świetni rozmówcy (uwielbiam rozmowy z prof Chwalbą), a pani redaktor jest zawsze przygotowana do tematu - pamiętam rozmowę z red. Zychowiczem nt. "Wołyń zdradzony". Co prawda rację miał red Zychowicz (wg. mnie, oczywiście), ale łatwo mu nie było.
B
Barbara
2024-11-09
Witam, mam wrażenie, że kiedyś artykuły Pani Jolanty były o wiele bardziej interesujące. Od dłuższego czasu obserwuje spadek jakości. Artykuły i audycje są nieciekawe i nudne, głos nużący. Może warto pomyśleć o zmianie tematów, powinny być one bliżej ludzi. Tak żeby zainteresować młodych. Albo pomyśleć o zmianie prowadzącej, żeby to był głos kogoś kto potrafi zainteresować

Dodaj komentarz

Kontakt

Sekretariat Zarządu

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Dodaj pliki

Wyślij opinię