"Pejzaże regionalne" Audycja z dn. 11.11. "ŚWIĘTO NIEPODLEGŁOŚCI"

JÓZEF PIŁSUDSKI (1867 - 1935)  jeden z ojców niepodległej Polski ma dziś w całym kraju wiele pomników.

Także w OLKUSZU, obecnie przed Urzędem Miasta przy Rynku.  
Jest na nim kilka dat wraz z informacją, że to replika starszego pomnika z 1936 r. zniszczonego w czasie okupacji przez Niemców.

Historyk i regionalista olkuski JACEK SYPIEŃ ustalił jednak, że przedwojenny pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego na terenie fabryki WESTENA odsłonięty został przed 90. laty 11. listopada 1933 r.

Ale i to  przedsięwzięcie było kontynuacją pomnika tymczasowego z 1919 r.

Posłuchaj!

W świątecznych "Pejzażach regionalnych" - świąteczne tematy.
Trochę aktualności, trochę wspomnień na patriotyczną nutę.

A rozpoczynamy dosłownie od patriotycznej nuty, bo od historii skomponowania przez Feliksa Nowowiejskiego pieśni "Rota" do tekstu MARII  KONOPNICKIEJ (1842 - 1910).

Feliks Nowowiejski, Polak, Warmiak z Barczewa (wówczas Wartemborka) koło Olsztyna miał także ścisłe związki z Krakowem, co przypominam w archiwalnej rozmowie ze zmarłym w 1986 r. z dr Janem Boehmem, olsztyńskim historykiem i krytykiem muzyki.

Posłuchaj!

IGNACY JAN PADEREWSKI (1840 - 1941) światowej sławy pianista i kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu, gdy powstała odrodzona Polska, od stycznia do grudnia 1919 r. sprawował funkcje premiera rządu i ministra spraw zagranicznych.  

Nie wahał się poświęcić własnej sztuki dla sprawy narodowej.

Fundator krakowskiego Pomnika Grunwaldzkiego ma dziś kilka pomników w naszym mieście.

Popiersie wielkiego Polaka, autorstwa ANDRZEJA PITYŃSKIEGO (1947 - 2020), znajduje się dziedzińcu Audytorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego, przed dawnym Collegium Paderevianum.

W 2011 r. przed siedzibą Instytutu Muzykologii UJ, który obchodził  wówczas swoje stulecie, w ogrodzie Pałacu Pusłowskich także stanął pomnik Ignacego Jana Paderewskiego (autor JESSE CORSAUT 1929 - 2016)

Od 2020 r. pomnik Ignacego Jana Paderewskiego, dłuta CZESŁAWA DŹWIGAJA (ur.1950) ufundowany Przez Bractwo Kurkowe, znajduje się w centrum Parku Strzeleckiego przy ul. Zygmunta Augusta.

A przed 20 laty w Parku Jordana 11 listopada 2003 r.  odsłonięty został pomnik tego muzyka i polityka,  autorstwa PIOTRA OCHELSKIEGO.

Wydarzenie to w "Pejzażach regionalnych" komentował historyk PIOTR BOROŃ.

Powspominajmy!

11 listopada 1918 r.  Data odzyskania przez Polskę niepodległości po 123 latach zaborów.

Ale walka o granice polskiego Państwa, ta na frontach jak i dyplomatyczna - dopiero się rozpoczęła i trwała jeszcze kilka lat
Nie zawsze była zwycięska.

Tak było w przypadku Gdańska, który postanowieniem Traktatu Wersalskiego został odłączony od Rzeszy, ale nie został przyznany Polsce.

Dopiero 15 listopada 1920 r., jako wykonanie postanowień artykułów: od setnego do sto ósmego (100 –108) traktatu wersalskiego, zostało utworzone WOLNE MIASTO GDAŃSK.

Zapraszam do wysłuchania audycji dokumentalnej z połowy lat 80. XX w. nagranej z WITOLDEM OLSZEWSKIM, krakowianinem zmarłym w dwutysięcznym roku.

Jego rodzina pochodziła z Pomorza.
Urodził się w CHOJNICACH w roku 1914., a w latach międzywojennych był obywatelem Wolnego Miasta Gdańska. Po II wojnie światowej osiadł w Krakowie.

W audycji  "Mieszkałem w Gdańsku"  - wspomnienia Witolda Olszewskiego  z lat 1918 - 1945.

Posłuchaj!

Witold Olszewski po II wojnie światowej osiadł w Krakowie, podjął pracę i ożenił się z urodzoną w 1920 r. w Zbarażu lwowianką Zofią z Wikarskich.  Ich dwie córki Anna i Barbara mieszkają w Krakowie.

Witold Olszewski zmarł 17.11. 2000 r. i spoczął na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie, obok zmarłej 7 lat wcześniej małżonki.

O Legionach Józefa Piłsudskiego mówimy zazwyczaj w sierpniu w kolejne rocznice wymarszu z krakowskich Oleandrów I Kompanii Kadrowej, 6 sierpnia 1914 r.

W listopadzie natomiast najczęściej przypominamy bitwy Pod Krzywopłotami 17 - 18 listopada i pod Łowczówkiem 22 - 25 grudnia w 1914 r.

Dzisiaj o innej wcześniejszej, bo wrześniowej legionowej bitwie (23.września).

CZARKOWY  to miejscowość nad NIDĄ, w gminie NOWY KORCZYN w województwie świętokrzyskim.

Czarkowy to miejsce stoczenia jednej z pierwszych krwawych potyczek legionistów Józefa Piłsudskiego.
 
Bitwa pod Czarkowami stała się podstawą mitu Legionów Polskich i ich walki o niepodległość, nie tylko podczas I wojny światowej, ale przede wszystkim po jej zakończeniu.

Posłuchaj!

23.09.1928 r. w CZARKOWACH na odsłonięciu i poświęceniu pomnika był nie tylko prezydent Ignacy Mościcki (1867 - 1946), ale także marszałek Sejmu Ignacy Daszyński (1866 - 1934) oraz honorowy kapelan Legionów Polskich biskup Władysław Bandurski (1863 -1932).

A grunt pod pomnik wybudowany z inicjatywy społeczeństwa i władz powiatu pińczowskiego przekazał rolnik ALEKSANDER KOZERA.

WOJCIECH SYPEK - historyk i tarnowski pedagog kończy przygotowanie do druku książki z serii "WYBITNI TARNOWIANIE".

Jej pomysłodawca Rada Osiedla "STARÓWKA" do 2030 r., z okazji przypadającej wówczas 700. rocznicy lokowania miasta, planuje wydać około 30 pozycji .

Dotychczas ukazały się cztery.

Piąta, autorstwa Wojciecha Sypka, nosi tytuł "TADEUSZ TERTIL - TARNOWSKI MĄŻ STANU" i poświęcona jest temu burmistrzowi Tarnowa w latach 1907 - 1923.

Wojciech Sypek przypomina działalność Tadeusza Tertila w trudnym czasie okupacji rosyjskiej Tarnowa, od listopada 1914 do maja 1915 r.

Posłuchaj!

To wzruszający przykład pamięci o wydarzeniach sprzed ponad 100. lat.

Przed rokiem do gminy ŁOSOSINA DOLNA przyjechała delegacja węgierska, która była zainteresowana leżącą w tej gminie wsią ZAWADKA.

Węgrzy poszukiwali wiadomości na temat mieszkającego w Zawadce w

1914 r. Kazimira Povanskiego.

Sołtys Zawadki ANDRZEJ SROMEK z pomocą historyków dotarł do dokumentów, które potwierdziły, że poszukiwanym jest KAZIMIERZ POŁOMSKI, którego nazwisko zostało przekręcone i tak zostało zapisane w wydanej drukiem w 1939 r. na Węgrzech kronice z okresu I wojny światowej huzarów z miasta DEBRECZYN.

Jakie były zasługi tego sędziwego już wówczas mieszkańca Zawadki – przysiółka Rozdziele?

Za jakie zasługi Węgrzy chcą zachować pamięć o nim? - wyjaśniają: sołtys Zawadki Andrzej Sromek i Monika Sowa, dyrektor Centrum Kultury i Promocji Gminy Łososina Dolna.

Posłuchaj!