"Pejzaże regionalne" Audycja z dn. 11.11. 2022 r.

ZAGADKA HISTORYCZNA (11.11.)

Pedagog, publicysta, działacz ruchu ludowego, od 1913 r. w PSL - Piast.

Urodził się w 1880 r. we wsi PAŁUSZYCE (dziś gmina Wietrzychowice w powiecie tarnowskim) w rodzinie inteligenckiej.

Syn Józefa i Marii z Zarzyckich.

Gimnazjum ukończył w TARNOWIE, a studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim.

W 1918 r. w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej IGNACEGO DASZYŃSKIEGO (od 7.11 do 11.11) był tylko formalnie ministrem oświaty.

Nieobecny na konstytucyjnym posiedzeniu ministrów w nocy z 7. na 8. listopada.

Uczestnik wojny polsko - bolszewickiej i III powstania śląskiego. Organizator Towarzystwa Obrony Kresów Zachodnich w BYTOMIU.

W latach 1922 - 1927 był posłem I kadencji Sejmu wybranym z okręgu tarnowskiego.

Zginął zamordowany prawdopodobnie 30 marca 1942 r. w niemieckim obozie koncentracyjnym "Auschwitz -Birkenau".

Proszę podać jego imię i nazwisko.

ADRES INTERNETOWY: [email protected]

                                            do godz. 7.30 dnia 11.11. 2022 r.

UPOMINKI:

płyta CD "NAD NAMI ORZEŁ BIAŁY" z polskimi pieśniami i piosenkami patriotycznymi

płyta CD "ORATORIUM JĘDRZEJOWSKIE" Ireneusza Ślusarczyka i Tomka Wachnowskiego

płyta CD” Z Cietnia na Śnieżnicę” Zespołu Ludowego „SKRZYDLANIE"

książka "ALFABET MAŁOPOLSKICH AUTOMOBILISTÓW" Grzegorza Chmielewskiego i Janusza Szymanka.

"Księga Górali Polskich" tom II - JULIANA KOWALCZYKA

Na Miejskich Plantach w Nowym Sączu rosną dwa dęby.

Jeden zasadzony został z inicjatywy Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" 11. listopada 1918 r. po odzyskaniu przez Polskę niepodległości i nazywa się "Dębem Wolności".

W 1988 r. obok niego postawiono kamień z informacją, że jest to drzewo zasadzone w 1918 r.

Dąb Wolności miał rodziców chrzestnych, byli nimi pułkownik KAZIMIERZ ALEKSANDROWICZ oraz MARIA SŁOJOWSKA, córka sądeckiego generała KAZIMIERZA HOROSZKIEWICZA (1867 – 1942).

Drugi dąb to "Dąb Stulecia Niepodległości", który został zasadzony 16 maja 2018 r.

Ofiarodawcą sadzonki był Prezydent RP ANDRZEJ DUDA, który w marcu tego roku, wraz z małżonką, odwiedził obchodzące 200 lecie działalności I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Długosza.

Ten czas przypomina historyk PIOTR RYCHLEWSKI, pedagog I LO im Jana Długosza w Nowym Sączu,

Posłuchaj!

W dniu Święta Niepodległości 11.11. w Zakliczyńskim Centrum Kultury w ZAKLICZYNIE nad Dunajcem o godz. 18.00 zostanie zaprezentowany projekt teatralny "WIATR WOLNOŚCI", zrealizowany przez tę instytucję wraz z "TEATREM NIE TERAZ" Tomasza Antoniego Żaka.

Po prezentacji w Łomży, w podwarszawskim Halinowie oraz Ogrodzieńcu teraz przyszła kolej na Zakliczyn nad Dunajcem.

To opowiadanie o patriotycznych emocjach Polaków sprzed ponad 100 lat - wyjaśnia KAZIMIERZ DUDZIK - dyrektor Zakliczyńskiego Centrum Kultury i dodaje, że w scenariuszu pojawia się wyjście żołnierzy Legionów z zakliczyńskiego rynku do Łowczówka, gdzie w grudniu 1914 r. rozegrała się krwawa bitwa z Rosjanami.

Posłuchaj!

Tarnowski historyk i pedagog WOJCIECH SYPEK przygotowuje do druku obszerny artykuł poświęcony wakacyjnemu obozowi harcerskiemu, który odbył się w 1912 r. w miejscowości SKOLE (dziś na Ukrainie). Uczestniczyło w nim 15 harcerzy z tarnowskich szkół.

W tej audycji  powraca do czasu, kiedy w Tarnowie powstawały pierwsze drużyny skautów, pierwsze drużyny harcerskie.

5 listopada 1911 roku Andrzej Małkowski odwiedził Tarnów i powołał formalnie do życia trzy drużyny skautowe, wśród nich 1 Tarnowską Drużynę Skautową im. Zawiszy Czarnego, działającą do dnia dzisiejszego jako 1 Tarnowska Wędrownicza Drużyna Harcerska im. Zawiszy Czarnego.

Pierwszym komendantem tarnowskiego harcerstwa (do 1914 r.) był nauczyciel gimnastyki STANISŁAW DUBELSKI (1863 - 1935), jeden z czołowych działaczy Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół".

W obozie w SKOLEM uczestniczyło 15 tarnowskich harcerzy, poznajmy ich późniejsze życiorysy. Jak potoczyło się ich życie w  niepodległej już Polsce?

Oto życiorysy uczestników tego obozu, którzy wybrali drogę zawodowego żołnierza i osiągnęli sukcesy.

To najmłodszy pułkownik Wojska Polskiego w okresie II RP urodzony w 1897 r. w Jodłowej BOLESŁAW KRZYŻANOWSKI oraz jego przyjaciel JAN STYLIŃSKI, który pochodził z tarnowskiej patriotycznej rodziny.   Po II wojnie zagrożony aresztowaniem przez komunistów opuścił Tarnów, i w roku 1946, pod nazwiskiem Szeligowski, osiadł z rodziną we Wrocławiu.  Tam zmarł w 1962 r.

Dwa kolejne dwa życiorysy to przykład kariery naukowej.

Pierwszy - matematyka szkoły lwowskiej  STEFANA KACZMARZA (1895 - 1939)  oraz OLGIERDA LANGERA , którego młodszy brat WITOLD zmarł w 1919 r. w wyniku ran odniesionych w walkach z Ukraińcami o LWÓW.

Olgierd Langer w dorosłym życiu poświęcił się pracy naukowej. Ukończył Uniwersytet Lwowski im. Jana Kazimierza oraz bostoński Harvard Business School. Stał się prekursorem w Polsce nowego przedmiotu uniwersyteckiego - reklamy, pod nazwą "Organizacja sprzedaży i ogłaszania" wykładanego w Wyższej Szkole Handlu Zagranicznego we Lwowie. 

Jego książka, wydana w 1927 r.  pod nazwą "Zasady ogłaszania” była pierwszym  w kraju podręcznikiem reklamy. Od lat 30. XX. w pracował w dyplomacji, przeniósł się do USA i tam pozostał do śmierci w 1970 r.

Przypomnijmy w 1912 r w wakacyjnym harcerskim obozie w SKOLEM uczestniczyło 56 harcerzy i aż 15. reprezentowało drużyny z TARNOWA.


A oto życiorysy innych uczestnikach tego obozu, tej szkoły patriotyzmu sprzed 110 lat.  

FRANCISZEK LIS (1893 - 1969) został sędzią, cudem przeżył sowiecką niewolę, wyszedł z armią gen. Władysława Andersa i osiadł w Walii, gdzie zmarł  w 1969 r. Uzdolniony językowo stworzył pierwszy słownik polsko - walijski.

ROMAN KAEMPF (1896 - 1977) syn tarnowskiego jubilera, ukończył Politechnikę Lwowską  i związał się z przemysłem górniczym na Górnym Śląsku.

JERZY BONKOWICZ - SITTAUER (1893 - 1966) był zawodowym wojskowy, działaczem samorządowym i harcerskim.

Posłuchaj!

To była krwawa bitwa dla Legionów Piłsudskiego.

Walki, które toczyły się z wojskami carskimi 17 i 18 listopada 1914 r. pod Krzywopłotami zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic (w okresie II RP i po 1990 r.).

Miejsce bitwy, która toczona była na terenach 3 wsi: Krzywopłoty, Bydlin i Załęże, Józef Piłsudski nazwał „krzywopłockimi legionowymi Termopilami”.

W 1920, z inicjatywy Piłsudskiego, na cmentarzu w Bydlinie stanął pomnik – kilkumetrowy kamienny krzyż zdobiony legionowymi symbolami.

Żywym pomnikiem tych wydarzeń jest szkoła wybudowana w 1937 z inicjatywy i za pieniądze legionistów, dla upamiętnienia tej bitwy.

W 95. rocznicę bitwy mieszkańcy Bydlina postawili obelisk z krzyżem i dwiema tablicami; na tablicach wyryto nazwiska poległych legionistów.

12 listopada 2022 r. w BYDLINIE odbędą się uroczystości 108. rocznicy Bitwy pod Krzywopłotami.

Po Mszy św. o godz. 11.00, celebrowanej przez Biskupa Ordynariusza Diecezji Sosnowieckiej, kwadrans po 12.00 na Wzgórzu św. Krzyża, pod ruinami zamku w Bydlinie, rozpocznie się rekonstrukcja historyczna przygotowana przez członków Koła"Olkusz" Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

Na uroczystości zaprasza prezes Koła KONRAD KULIG.

Posłuchaj!

12 i 13 listopada 2022 r. w Nowohuckim Centrum Kultury w Krakowie odbędzie się finał 23. Ogólnopolskiego Festiwalu Dzieci i Młodzieży "Piosenki Jana Wojdaka".

Finałowe przesłuchania konkursowe rozpoczną się w sobotę o godz. 9.00, natomiast Koncert Galowy Festiwalu w niedzielę o godz. 11.00.

O idei Festiwalu, który oparty jest na twórczości polskich kompozytorów i autorów (uczestnicy wykonują wbrew nazwie nie tylko kompozycje Jana Wojdaka) oraz o poziomie tegorocznych przesłuchań konkursowych informuje JAN WOJDAK - autor "Białego Latawca" i wielu innych przebojów, obecny na polskiej estradzie od ponad pół wieku.

Posłuchaj!

Zmarły w 1934 r. gen. JERZY DOBRODZICKI został niesłusznie zapomniany, a przecież to właśnie on w BOCHNI ogłaszał odrodzenie się Polski po 123 latach zaborczej niewoli.

Jego wojskową karierę i drogę do niepodległości omawia znawca historii Krakowa i  Galicji MICHAŁ KOZIOŁ.

Posłuchaj!

Zmarła dokładnie przed 15 laty, w dniu Święta Niepodległości 11. listopada 2007 r.

IRENA STYCZYŃSKA - Honorowa Obywatelka Miasta Nowego Sącza i Honorowy Prezes Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

Jej imię nosi dziś park w okolicy sądeckiego zamku.

Ta patriotka i miłośniczka ziemi sądeckiej, w czasie II wojny światowej była łączniczką Armii Krajowej, działała w konspiracyjnym harcerstwie, w żeńskiej drużynie Szarych Szeregów.

Pracowała w sądeckim Muzeum Okręgowym,

Jest autorką licznych publikacji o Sądecczyźnie, a także licznych wywiadów dla Radia Kraków.

W audycji z 2001 r. tak wspominała czas odzyskiwania niepodległości w 1918 r. w Nowym Sączu.

Posłuchaj!