Ortodoksyjni Żydzi w Krakowie na zdjęciach Agnieszki Traczewskiej w Żydowskim Muzeum Galicja

Kroke. Ortodoksyjni Żydzi w Krakowie.

Wystawa fotografii Agnieszki Tarczewskiej w Żydowskim Muzeum Galicja

13.10.2023-04.02.2024

O wystawie „Kroke. Ortodoksyjni Żydzi w Krakowie”

„To jest tu i teraz. Kraków, w którym mieszkam. Miasto, w którym przed wojną co czwarty mieszkaniec był Żydem. Widzę ich na czarno białych fotografiach, które często przeglądam. Domy i ulice niewiele się zmieniły, ale zniknęły napisy i szyldy. Zniknęli ludzie ze zdjęć”

"Zbiór fotografii z kolekcji Kroke jest wizualnym zapisem obecności wyznawców ortodoksyjnego judaizmu w Krakowie w latach 2008–2023. Wyborem z najnowszego rozdziału żydowskiej historii miasta. Zbiorowym portretem tych, którzy budząc się w mieście Kraka, ale i Rabina Mojżesza Isserlesa czy Mordechaja Gebirtiga,  nadal witają dzień modlitwą Szma Israel (Słuchaj Izraelu)”"

 ( Agnieszka  Traczewska ) 

„Kraków przez kilka wieków był jednym z najważniejszych ośrodków życia żydowskiego na świecie, tutaj mieszkali i tworzyli najwybitniejsi rabini i uczeni. To w żydowskim Krakowie kształtowała się aszkenazyjska tożsamość Żydów Europy Środkowo-Wschodniej, którzy od czasu „złotego wieku” (XVI w.) czerpali z nauk rabina Mojżesza Isserlesa (Remuh), z mądrości jego uczniów i następców.

W kolejnych stuleciach Żydzi krakowscy stanowili coraz bardziej znaczącą część mieszkańców miasta, przechodząc różne etapy, od izolacji do integracji. Na przełomie XIX i XX w. stanowili ponad 25% mieszkańców Krakowa i aktywnie współtworzyli to miasto.

W czasie II wojny światowej żydowska społeczność Krakowa została prawie doszczętnie, bo w 90 procentach, zniszczona. Z kilku tysięcy ocalałych z Zagłady jedynie część wróciła do rodzinnego miasta, gdzie po wojnie pojawiły się nowe wyzwania w czasie reżimu komunistycznego. Na skutek sekularyzacji i kolejnych fal emigracyjnych w Krakowie pozostała jedynie garstka osób kontynuujących religijne tradycje. Dopiero w latach 90. XX wieku życie żydowskie zaczęło się powoli, na nowo odradza”.

(dr Edyta Gawron, historyczka specjalizująca się w historii współczesnej Żydów, adiunkt w Zakładzie Historii Żydów Instytutu Judaistyki UJ)

Agnieszka Traczewska jest wielokrotnie nagradzaną fotografką. Całkowicie niezrażona stereotypem chasydów jako ludzi zamkniętych w sobie i niechętnych kontaktom z osobami z zewnątrz, uczyniła swoją misją odkrywanie ich świata. Jej fotografie prezentujące ich kulturę i tradycje były pokazywane w muzeach i galeriach na całym świecie. Świetnie operując zbliżeniami, autorka zdołała uchwycić człowieczeństwo osób, które z pewnością odczuwają w atmosferze Krakowa wszechobecną duchowość i świętość. Wystawa ukazuje również uczestników ortodoksyjnych żydowskich uroczystości oraz wydarzeń związanych z cyklem życia. Jest to świat rzadko przedstawiany na zdjęciach. Ludziom przyzwyczajonym do poznawania kultury żydowskiej głównie poprzez pryzmat budynków, wystawa Traczewskiej uzupełnia ten obraz o osoby – ortodoksyjnych Żydów”

(prof. Jonathan Webber , brytyjski antropolog, którego badania nad dziedzictwem żydowskim w polskiej części historycznej Galicji stały się podstawą dla stałej wystawy Żydowskiego Muzeum Galicja, „Śladami pamięci”)

mat.pras. ŻMG/ jd