Pierwszym mężem Lukrecji był Giovanni Sforza, członek wielkiego mediolańskiego rodu. Po trzech latach od poślubienia córki papieża otrzymał on od Aleksandra VI niecodzienną prośbę – o napisanie listu, w którym przyznaje się do impotencji i zaświadcza, że nigdy z Lukrecją nie współżył... Małżeństwo unieważniono.
Dr Zapała: „tutaj warto spojrzeć na sytuację w Italii na początku XVI wieku. Włochy były podzielone na małe zwalczające się wzajemnie państewka. Aleksander starał się budować różne koalicje z różnymi książętami. Przez moment wydawało się, że Sforzowie, czyli władcy Mediolanu, będą najbardziej użyteczni, później Aleksander próbował budować sojusz z Neapolem i właśnie w tym momencie to małżeństwo z Giovannim Sforzą stało się całkowicie nieodpowiednie“.
Giovanni uniknął śmierci. Jego następca – Alfons Aragoński nie miał tyle szczęścia. Dwa lata po ślubie latem 1500 roku drugi mąż Lukrecji został zaatakowany na schodach Bazyliki św. Piotra. Królewicz neapolitański uszedł z życiem i schronił się w komnatach papieskich. Przez wiele dni żona nie odstępowała go na krok, pielęgnowała go i przygotowywała mu posiłki, została jednak podstępnie wywabiona z komnaty męża. Gdy wróciła, już nie żył.
To właśnie oni byli powszechnie obwiniani za zamordowanie Alfonsa.
By po raz trzeci wydać córkę za mąż, Aleksander musiał wydać majątek - 100 tysięcy dukatów w gotówce, zamki Cento i Pieve, a do tego klejnoty wartości 75 tysięcy dukatów (nie wspominając o radykalnym obniżeniu rocznej daniny Ferrary na rzecz papiestwa). Więcej małżeństw już nie było. Lukrecja pozostała żoną księcia Ferrary – Alfonsa d’Este do końca życia.
Aleksander VI próbował ustanowić świecką dynastię, wykroić dla swoich potomków jakieś państewko na półwyspie apenińskim. Pierwotnie jego władcą miał być papieski syn Juan, został jednak zamordowany. Sprawców nigdy nie ujęto, ale cały Rzym huczał od plotek, że za morderstwem starszy brat Juana – Cesare Borgia.
Pierwotnie Cesare miał być następcą Rodrigo na tronie piotrowym, tak jak Rodrigo był następcą swojego wuja – Kaliksta III. Z woli papieża Cesare już w wieku 18 lat został kardynałem, szybko jednak (za zgodą ojca) zrzucił sutannę i przejął rolę zmarłego brata.
Młody Borgia nieustannie prowadzi wojny, podbija kolejne włoskie miasta, jest też oskarżany o niezliczoną liczbę mordów. Oprócz wspomnianego już domniemanego zabójstwa brata, miał być też odpowiedzialny między innymi za śmierć męża Lukrecji – Alfonsa i przynajmniej jednego z jej licznych podobno kochanków.
Za życia Aleksandra VI Cesare siał postrach wśród włoskich książąt i rzymskich możnowładców. Natychmiast jednak po śmierci papieża, stracił wszystkie ziemie, bogactwa i władzę.
Dr Zapała: „bardzo szybko całe to >>imperium<< Borgiów się rozpływa i Cesare umiera w Hiszpanii jako kondotier, zaledwie trzy lata po swoim ojcu”.
Wracając do pytania zadanego na początku tego tekstu - historycy nie mają wątpliwości, że Rodrigo Borgia kupił urząd papieski, płacąc zań pieniędzmi zgromadzonymi przez kilkadziesiąt lat piastowania w Watykanie stanowiska wicekanclerza i obietnicami przywilejów i dochodów, którymi mógł rozporządzać już jako głowa Kościoła.
Nie ma też wątpliwości, że Rodrigo wielokrotnie łamał przysięgi i obietnice, zrywał sojusze, kupczył odpustami, sprzedawał urzędy. Wielu z kardynałów, których wyświęcił, za kapelusz musiało słono zapłacić.
Historycy są też zgodni co do tego, że prowadził rozwiązłe życie. Pogłoski o organizowanych przez niego orgiach wspominane są w wielu źródłach, a jego kochanki oficjalnie żyły z papieżem. Jedna z nich – Giulia – nazywana była powszechnie „oblubienicą Chrystusa”...
Nie wiadomo natomiast, czy jest odpowiedzialny za wszystkie zbrodnie, które mu się przypisuje, czy rzeczywiście tak chętnie posługiwał się trucizną, uśmiercając nią choćby kardynałów, których majątek chciał przejąć. Nie wiadomo, jak wielki miał wpływ na Cesarego i jego zbrodnie.
Dr Zapała: „trudno jednoznacznie ocenić pontyfikat Aleksandra VI. Na pewno był papieżem, który rządził w bardzo trudnej sytuacji. To jest czas wojen włoskich, interwencji wojskowych potężnej Francji. Papiestwo i cała Italia są słabe, a mimo wszystko Aleksander VI zdołał się utrzymać na powierzchni aż do śmierci. Był skuteczny”.
