Obrona Lwowa we wrześniu 1939 roku

Gdy II Rzeczpospolita szykowała się do wojny z Niemcami, w planach obronnych Lwów pełnił rolę ważnego zaplecza. Plany te musiały zostać skorygowane najpierw w pierwszych dniach września, w obliczu siły ofensywy niemieckiej, a potem – 17 września – w obliczu agresji ZSRR.
Bomby niemieckie spadły na miasto już 1 września, a oddziały Wehrmachtu znalazły się na jego przedmieściach 12 września i stoczyły pierwsze walki z Polakami na rogatce Gródeckiej. Ofensywie niemieckiej sprzyjał fakt, że do okrążenia wojsk polskich od południa wykorzystano terytorium Słowacji.
Do 17 września Niemcom udało się utworzyć pierścień okrążający Lwów od południa, zachodu i północy. Tymczasem już w nocy z 18 na 19 września pierwsze zagony wojsk sowieckich dotarły do rogatki Łyczakowskiej – tym samym domknięte zostało, od wschodu, okrążenie Lwowa.

Obrona Cmentarza Janowskiego przez polskich żołnierzy we wwrześniu 1939

Po przybyciu Sowietów, Niemcy najpierw skierowali do obrońców Lwowa ultimatum wzywające ich do poddania się, a następnie – od 20 września - zaczęli wycofywanie swoich oddziałów z południowych i północnych skrajów miasta. Na miejsce oddziałów niemieckich stopniowo wkraczała Armia Czerwona.
21 września dowództwo obrony Lwowa rozpoczęło pertraktacje z Sowietami o warunkach kapitulacji. Sowieci bez dyskusji przyjęli warunki kapitulacji przedstawione przez Polaków, w tym m. in. zagwarantowanie polskim oficerom opuszczającym miasto osobistej wolności. 22 września podpisano protokół kapitulacji a jeszcze tego samego  Sowieci aresztowali polskich oficerów. Najpierw pognano ich pieszo do Tarnopola, stamtąd przewieziono bydlęcymi wagonami w głąb Rosji, przeważnie do obozu w Starobielsku. Oficerowi ci zostali zgładzeni wiosną 1940 r. w Charkowie.

Wojska Armii Czerwonej na ulicach Lwowa we wrzesniu 1939. Fot.AIPN

Obrona Lwowa w 1939 r. była tematem tabu w okresie Polski komunistycznej. Dwa były główne powody tego narzuconego milczenia: pakt Ribbentrop – Mołotow i jego realizacja oraz agresja Sowietów na Polskę 17 września 1939. Dlatego chociaż obrona Lwowa zaczęła się od walki z Niemcami, skończyła się kapitulacją w stosunku do Sowietów.     

RG/IPN