O prawa człowieka - Zofia i Zbigniew Romaszewscy

Zofia i Zbigniew Romaszewscy, od lat siedemdziesiątych XX w. zaangażowani byli w działalność opozycyjną. U źródeł ich działalności leżało przekonanie o konieczności obrony godności ludzkiej, praw człowieka bezkarnie łamanych przez komunistyczne władze. Nie godząc się na prześladowanie robotników, którzy w czerwcu 1976 r. zaprotestowali m.in. w Radomiu i Ursusie, Romaszewscy, w ramach powstałego kilka miesięcy później Komitetu Obrony Robotników, zainicjowali i kontynuowali legalną aj opozycyjnej, społecznej i politycznej, której kolejnymi odsłonami była działalność pomocowa w oparciu o struktury Regionu Mazowsze NSZZ „Solidarność” oraz powstałą w 1986 r. Komisję Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność”.

W latach osiemdziesiątych XX w. Romaszewscy nie ograniczali się wyłącznie do tej sfery aktywności. Podejmując próby przełamania monopolu informacyjnego władz komunistycznych stworzyli Radio Solidarność. Wykształcona w ramach niego formuła nadawania informacji obnażających poczynania komunistycznych władz i podtrzymujących ducha oporu zyskała naśladowców w innych częściach kraju.
Po wprowadzeniu stanu wojennego wraz z mężem Zbigniewem kontynuowała działalność konspiracyjną zakończoną aresztowaniem, osadzeniem w więzieniu i skazaniem wyrokiem sądu.

Romaszewscy podczas procesu organizatorów Radia "Solidarność" Warszawa, styczeń -luty 1983 ( ze zbiorów rodziny Romaszewskich)

Po odzyskaniu wolności w 1985 r. Zofia Romaszewska otrzymała zgodę na wyjazd do USA. Przebywając tam nawiązała m.in. kontakt z Barbarą Piasecką-Johnson i zgromadziła fundusze, które spożytkowane zostały jako pomoc materialna w ramach Komisji Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarności”.
Powstała z inicjatywy Romaszewskich Komisja Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność”, działała od 10 grudnia 1986 do 1989 r. na terenie całego kraju, w 28 miastach Polski. Pod względem strukturalnym i funkcjonalnym stanowiła ewenement pośród wszystkich krajów ówczesnej Europy Środkowo-Wschodniej pozostających w sferze dominacji ZSRS. Jej celem była pomoc represjonowanym poprzez udzielanie opieki adwokackiej, wsparcia materialnego, zbieranie i rozpowszechnianie informacji o łamaniu prawa w Polsce. Ogólnokrajowe spotkania Komisji odbywały się w parafii św. Krzysztofa w Podkowie Leśnej zwykle raz w miesiącu. Omawiano wówczas aktualną sytuację i przypadki represji, którymi zajmowali się członkowie Komisji, ustalano miejsca i terminy przyjazdu adwokatów.

1981 Członkowie NSZZ "Solidarność" Regionu Mazowsze podczas zebrania. Z podniesioną dłonią Zbigniew Romaszewski. (Fot.AIPN)

Rolę rzecznika praworządności i obrońcy represjonowanych Komisja spełniła także organizując wraz z Ruchem Wolność i Pokój Międzynarodową Konferencję Praw Człowieka. Odbywała się ona w dniach 25-28 sierpnia w kościele pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Krakowie-Mistrzejowicach pod hasłem: „Prawa człowieka nie mają granic. Walka o nie jest sprawą nas wszystkich”. Było to pierwsze tej skali spotkanie w krajach bloku komunistycznego, na którym upomniano się o prawa człowieka i jego godność. Celem organizatorów było powołanie Międzynarodowego Komitetu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, niezależnego od polityków, z szerokim zapleczem społecznym.

Wręczenie Zofii i Zbigniewowi Romaszewskim statuetki Kustosz Pamięci Narodowej przez Prezesa IPN dr hab. Janusza Kurtykę, Warszawa 2 czerwca 2006 r. (fot. Piotr Życieński, IPN).

C.Kuta(IPN/jd