Niezwykły świat J.M.Szancera w Żydowskim Muzeum Galicja

"Szancer wyobraź sobie! "

W świecie polskiej ilustracji dla dzieci, Jan Marcin Szancer stał się człowiekiem-instytucją, znają go wszyscy, którzy wychowali się na utworach Juliana Tuwima i Jana Brzechwy, śledzili przygody Pana Kleksa, dorastali wśród postaci z baśni Andersena. Od lat 20. XX w., Szancer przez ponad połowę stulecia powoływał do życia postacie i miejsca – dziwaczne, a równocześnie – dzięki jego wyjątkowym zdolnościom – narysowane precyzyjną linią, niezwykle dokładnie i starannie.

Choć Jan Marcin Szancer znany jest przede wszystkim ze swoich barwnych ilustracji, utrzymanych w baśniowej atmosferze, jego biografia wcale nie jest baśniowa.

Jan Marcin Szancer urodził się w 1902 roku w Krakowie, w polsko-żydowskiej rodzinie, jako najmłodsze dziecko. Tutaj ukończył też Akademię Sztuk Pięknych. Po studiach pracował jako redaktor i ilustrator „Świerszczyka” – czasopisma dla dzieci. Sławę przyniosły mu ilustracje do ponad 200 książek, między innymi do Trylogii Henryka Sienkiewicza, „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza i serii o Panu Kleksie autorstwa Jana Brzechwy.

W czasie II wojny światowej Szancer przebywał w Warszawie. Szkicował plakaty propagandowe dla Armii Krajowej. W czasie powstania warszawskiego trafił do obozu przejściowego, a stamtąd do Makowa Podhalańskiego: „To była ciężka noc. […] O świcie wyprowadzono nas. […] Potem wagony towarowe, plombowanie i stukot kół. Jedziemy ku naszemu przeznaczeniu. […] Tymczasem, wbrew przewidywaniom, że pociąg podjeżdża już do rampy w Oświęcimiu, zaczęto nasze wagony przetaczać i wreszcie ruszyliśmy wolno w innym, nieznanym nam kierunku. Była już noc, kiedy zatrzymaliśmy się na stacji, otwarto drzwi i wyszliśmy na peron, owiał nas mroźny, górski wiatr. Byliśmy w Makowie Podhalańskim”.

Pomimo wojny, Szancer nie przestał rysować. Najbardziej kolorowe ilustracje powstały w najczarniejszym okresie jego życia. Pisał także baśnie, tworzył scenografie teatralne i filmowe. Po wojnie został pierwszym dyrektorem artystycznym Telewizji Polskiej.

O wystawie

Wykorzystując kolorowe postacie stworzone przez Szancera oraz baśniową aranżację, Muzeum przenosi biografię artysty w bajkową, poniekąd oniryczną narrację. Wystawa ma uczyć i zachęcać dzieci do korzystania z tego, co jest dla nich naturalne – wyobraźni. Zwiedzający mogą poczuć się jak bohaterowie baśni, osadzonej w ważnych wydarzeniach z życia artysty [...] Oprócz kilkudziesięciu spośród tysięcy ważnych i pięknych obrazów Jana Marcina Szancera, na wystawie znajdują także instalacje specjalnie zaprojektowane na jej potrzeby, a nawiązujące do twórczości autora.

W podstawowej warstwie wystawa skierowana jest do dzieci, ale posiada również drugą linię narracyjną, przeznaczoną dla widzów dorosłych. Obejmuje ona opowieść o losach Szancera oraz skomplikowane i dramatyczne doświadczenia polskich Żydów w II połowie XX wieku.

Biografia Szancera i jego prace będą również stanowić punkt wyjścia do szerszej refleksji i dyskusji nad rolą polskich Żydów w rozwoju polskiej kultury i sztuki w XX wieku. Ekspozycja jest częścią projektu „W świecie wyobraźni Jana Marcina Szancera”.
Projekt jest współfinansowany ze środków Miasta Krakowa

„Szancer, wyobraź sobie!”  Wystawa czasowa -  Żydowskie Muzeum Galicja  Kraków ul. Dajwór 18

mat.pras. ŻMG/jd