"Tuż obok biło serce miasta. Historia kościoła św. Wojciecha", to już czwarta odsłona projektu realizowanego przez Muzeum Archeologiczne w Krakowie. Wystawa jest zlokalizowana w podziemiach kościoła św. Wojciecha na Rynku Głównym, miejscu pełnym historii i kulturowych tajemnic.
Kościół w tym miejscu, jak się wydaje, został wybudowany nieprzypadkowo. Legenda mówi, że kościół wzniesiono w miejscu w którym nauczał sam św. Wojciech, który podczas swej pielgrzymki z Węgier poprzez Kraków, Gniezno do Prus miał zatrzymać się w podwawelskim grodzie z krótką misją chrystianizacyjną. W tym miejscu gdzie dziś wznosi się kościół, miało być źródełko, bowiem we wczesnym średniowieczu teren obecnego rynku wyglądał zupełnie inaczej: deniwelacje, skałki itd. Z jednej ze skałek miało wypływać źródełko, do którego mieszkańcy osady podgrodowej mieli przychodzić po tzw. żywą, świeżą wodę. Prawdopodobnie Wojciech wiedział, że w tym miejscu gromadzą się ludzie więc być może – to oczywiście wszystko jest teorią - przychodził tutaj i nauczał.
Od czasów Jana Długosza (1415–1480) kościół św. Wojciecha uważany jest za najstarszy spośród wszystkich kościołów Krakowa zbudowanych poza obrębem wawelskiego grodu. Obecna świątynia, poprzedzona drewnianą budowlą z przełomu X/XI w. i murowanym kościołem z wieżą, z wieku XI, wzniesiona została w początkach XII w. W źródłach pisanych kościół pojawia się w latach 1250 i 1286, a od roku 1404 uzyskuje status prebendy uniwersyteckiej. W okresie 1611–18, z inicjatywy rektora Akademii Krakowskiej Walentego Fontany, nastąpiła gruntowna przebudowa świątyni (podwyższenie murów, nakrycie nawy kopułą, podniesienie poziomu posadzki). Kolejne remonty i rozbudowa przypadły na wiek XVIII: 1711 wzniesiono zakrystię, a w 1729 drewnianą kaplicę św. Jana Nepomucena (zamieniona na murowaną w 1778). W roku 1883, podczas renowacji kościoła, doszło do ujawnienia i częściowego odsłonięcia romańskich partii budowli. W latach 1957–67 przy obiekcie przeprowadzono gruntowne badania archeologiczne (m.in. odkryto budynki drewniane i tzw. kościół dolny) oraz odnowiono świątynię (wykonano nowe zejścia do odsłoniętego pierwotnego poziomu otoczenia kościoła oraz pomieszczenie muzealne pod kościołem z eksponowanymi znaleziskami, dostępne przez portal południowy).
To wszystko świadczy o takim kulturowym i architektonicznym rozwoju tego miejsca. Nasza nowa wystawa jest też przyczynkiem do tego, abyśmy mogli opowiedzieć o podobnych kwestiach związanych w ogóle z rozwojem architektury średniowiecznej w Krakowie, ale też opowiadamy na tej wystawie o takim kulturotwórczym wpływie chrześcijaństwa na rozwój ówczesnych społeczeństw.
Na ekspozycji można zobaczyć elementy związane z duchową i kulturotwórczą rolą kościoła, jak szkaplerze, krzyżyki, lichtarze, kaganki, paramenta liturgiczne, przedmioty nawiązujące do tradycji piśmienniczej, a także przedmioty związane z rozwojem architektury sakralnej.
Wystawa zaskakuje multimedialnością i różnorodnością środków przekazu, takich jak plansze, rekonstrukcje czy oryginalne zabytki.
Ciekawe wyglądają też multimedia. Prezentowane wcześniej na wystawie makiety wyglądu kościoła zastąpiliśmy hologramem z animacją 3D, który pokazuje przekształcenia architektoniczne kościoła św. Wojciecha na przestrzeni wieków.
Dodatkowo, na ekspozycji pokazane zostały nieeksponowane wcześniej fragmenty murów fundamentowych pierwszej fazy budowy kościoła romańskiego.