Nie ma bezpiecznej dawki alkoholu dla kobiety w ciąży. FASD to niewidzialna tragedia, którą można powstrzymać

Czym jest FASD?

FASD obejmuje różnorodne zaburzenia wywołane spożyciem alkoholu przez kobietę w ciąży. Najcięższą formą jest FAS – pełnoobjawowy płodowy zespół alkoholowy, który charakteryzuje się m.in. dysmorfiami twarzy, niskim wzrostem, zmniejszonym obwodem głowy oraz poważnymi uszkodzeniami układu nerwowego. Jednak nawet bez widocznych cech fizycznych dzieci narażone na alkohol w okresie prenatalnym mogą cierpieć na neurorozwojowe zaburzenia, które znacząco wpływają na ich funkcjonowanie.

Te dzieci na pierwszy rzut oka wyglądają zupełnie normalnie, ale ich mózg nie rozwijał się prawidłowo z powodu działania alkoholu, który jest neurotoksyną – tłumaczy Katarzyna Kowalska.

Dzieci z FASD najczęściej trafiają do specjalistycznych poradni z rodzin adopcyjnych, zastępczych lub z placówek opiekuńczo-wychowawczych. Biologiczne rodziny rzadko zgłaszają takie przypadki.

Rodzice adopcyjni często poszukują odpowiedzi na pytania, dlaczego ich dziecko ma problemy emocjonalne, trudności w nauce czy relacjach rówieśniczych. Wiele z nich trafia do nas po latach nietrafionych diagnoz – mówi Katarzyna Kowalska.

Alkohol w ciąży. Nie ma bezpiecznej dawki!

Mit o "bezpiecznej dawce alkoholu w ciąży" wciąż pokutuje w społeczeństwie. Nie ma momentu w ciąży, w którym spożycie alkoholu byłoby pozbawione ryzyka. Co więcej, uszkodzenia mogą powstawać już na etapie planowania ciąży. Najbardziej krytyczny dla rozwoju układu nerwowego płodu jest okres między szóstym a ósmym tygodniem ciąży – moment, w którym wiele kobiet nie zdaje sobie jeszcze sprawy z tego, że jest w ciąży.

(cała rozmowa do posłuchania)

Kampania "Mamo, nie ryzykuj!"

W ramach kampanii "Mamo, nie ryzykuj!" powstają materiały edukacyjne oraz konspekty zajęć dla szkół. Działania są prowadzone także na uczelniach wyższych.

Naszym celem jest dotarcie do młodych ludzi, zanim problem uzależnienia od alkoholu zdąży się rozwinąć. Chcemy również wyposażyć nauczycieli i pedagogów w narzędzia, które pomogą im mówić o skutkach picia alkoholu w ciąży – mówi Łukasz Mordarski.

Dzieci z FASD często cierpią na zaburzenia funkcji poznawczych, takie jak trudności z koncentracją, planowaniem czy myśleniem przyczynowo-skutkowym. Te problemy przekładają się na ich funkcjonowanie w szkole i później na rynku pracy.

FASD to niepełnosprawność ukryta. Dzieci często nie mają cech fizycznych wskazujących na problem, ale ich trudności w codziennym funkcjonowaniu są ogromne – zaznacza Katarzyna Kowalska.

W dorosłości osoby z FASD są bardziej narażone na uzależnienia, problemy z prawem oraz trudności w samodzielnym życiu.

Kultura picia: problem społeczny

W Polsce kultura picia alkoholu łagodzi nasze postrzeganie jego szkodliwości. W niemal każdym serialu czy filmie widzimy bohaterów sięgających po alkohol. To kształtuje nasze przyzwolenie na picie, nawet w sytuacjach, gdy jest to wysoce ryzykowne.

Cały wątek społeczno-kulturowy dotyczący alkoholu w dość znaczny sposób złagodził nasze postrzeganie na jego używanie. Ważne jest, aby wprowadzić prawidłowe postawy, by każdy, kto jest uprawniony do spożywania alkoholu, wiedział, jaką ilość może wypić, to jest bardzo ważne. Trzeba zwracać uwagę na to, czy np. jako rodzić mogę pozwolić sobie na wypicie lampki wina - mówi Monika Borkowska-Żebrowska.

Ograniczenie dostępności alkoholu mogłoby znacząco zmniejszyć skalę problemu.

Jak zapobiegać FASD?

FASD jest jednym z niewielu zaburzeń, któremu można całkowicie zapobiec. Wystarczy, aby kobieta w ciąży lub planująca ciążę zrezygnowała z alkoholu. Na większość chorób naszych dzieci nie mamy wpływu, ale na to mamy - wystarczy nie pić!

Kampanie takie jak "Mamo, nie ryzykuj!" oraz szeroka edukacja społeczeństwa są kluczowe w walce z tym problemem. Każdy z nas może przyczynić się do zmniejszenia liczby dzieci dotkniętych FASD, promując świadomość i odpowiedzialne postawy.