Leżące w zachodniej Galicji Kęty zostały oszczędzone przez zmagania powstańcze oraz wojny w XIX wieku, ominęły je też działania frontowe podczas Wielkiej Wojny. Nie oznacza to jednak, że miejscowość ta nie miała swojego epizodu na drodze do niepodległości. To w Kętach i w okolicznych wsiach rozłożono bowiem na zimowe leże w styczniu 1915 r. I Brygadę Legionów, po wyczerpujących bojach w rejonie Nowego Sącza i Limanowej.
Przystanek autobusowy na kęckim rynku. Okres międzywojnny. Fot. Muzeum im A. Kłosińskiego w Kętach
W okresie dwudziestolecia międzywojennego miasteczko, jako wielokulturowe i wieloreligijne, stanowiło jeden z wielu ośrodków handlu i rzemiosła w regionie, starając się rozwijać na miarę swoich możliwości. Dopiero wybuch II wojny światowej i decyzja władz niemieckich o przyłączeniu zachodniej Małopolski aż po Skawę do Niemieckiej Rzeszy, doprowadziła do zmiany nie tylko sytuacji politycznej, ale przede wszystkim narodowościowej, społecznej, gospodarczej. Rdzenni mieszkańcy Kęt stali się ofiarami zbrodni niemieckich, polityki rasowej, a także narodowościowej.
W czasie okupacji. Fot. Muzeum im A. Kłosińskiego w Kętach
Jakie różnice można dostrzec między historią miasta i społeczeństwa Kęt a innymi miejscowościami Małopolski w XIX i XX wieku? Czy po wybuchu II wojny światowej los Polaków na terenach przyłączonych do Rzeszy Niemieckiej w porównaniu do Generalnego Gubernatorstwa był podobny, czy też odmienny? Jak sobie radzono z problemami dnia codziennego po obydwóch stronach granicy okupacyjnej? Jak się żyło mieszkańcom w cieniu kominów krematorium KL Auschwitz-Birkenau? I dlaczego niektórzy z nich stanęli przed sądem w 1945 r . Na te i inne pytania odpowiadali goście programu IPN i RK „Posłuchaj historii”.
MCH(IPN)/jd