Małopolska w zdrowej atmosferze

W pierwszym odcinku cyklu Karol Surówka wraz z prof. Piotrem Kleczkowskim z AGH wyjaśnia podstawowe związane ze smogiem pojęcia, takie jak pył zawieszony PM 2,5 czy PM 10.

Marszałek Województwa Małopolskiego Jacek Krupa odpowiada na pytania: kiedy mieszkańcy będą musiali zmienić sposób ogrzewania domu? I kiedy przełoży się to na poprawę jakości powietrza?

Czy małopolska uchwała antysmogowa okaże się skuteczna? Polski Alarm Smogowy ostrzega: normy jakości węgla przyjęte przez Ministerstwo Energii mogą utrudnić walkę z zanieczyszczeniem powietrza. Karol Surówka rozmawiał o tym z Andrzejem Gułą z Krakowskiego Alarmu Smogowego.

W tym roku Kraków musi pobić rekord w wymienianiu pieców węglowych, jeżeli chce wywiązać się z uchwały antysmogowej. Do 2019 roku z Krakowa muszą zniknąć wszystkie, co do jednego, kotły węglowe. Czy miasto zdąży z tym zadaniem? Czy mieszkańcy wciąż mogą liczyć na dofinansowanie? Karol Surówka zapytał o to Witolda Śmiałka, doradcę prezydenta Krakowa do spraw jakości powietrza.

Mają zniknąć kopciuchy... a do pieców ma trafiać tylko węgiel dobrej jakości. Małopolskie samorządy szykują się do wprowadzenia w życie uchwały antysmogowej przyjętej przez sejmik województwa. Dzięki temu ma poprawić się jakość powietrza w regionie.... Ale ze złymi nawykami w niektórych częściach Małopolski będzie trudniej walczyć. W okolicach Oświęcimia, Chrzanowa i Andrychowa kilka tysięcy osób pracuje w kopalniach. Dlaczego może to być problem? I jak gminy przygotowują się na wprowadzenie zmian - o tym na przykładzie Andrychowa opowiada Marek Mędela.

W ostatnich latach wielokrotynie powiększyła się sieć urządzeń badających jakość powietrza w Małopolsce. Czy po czterech latach rzeczywiście można stwierdzić, że jakość powietrza uległą poprawie? Karol Surówka rozmawia o tym z Pawłem Ciećko, dyrektorem Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie.

W Krakowie zakończyły się konsultacje w sprawie kolejnej już uchwały antysmogowej, która ma ograniczyć ilość zanieczyszczeń w powietrzu. Dlaczego potrzebna nam jest nowa uchwała? Odpowiada wicemarszałek Wojciech Kozak w rozmowie z Karolem Surówką.

Już w wakacje zacznie obowiązywać uchwała, która zakazuje w naszym regionie używania węgla najgorszej jakości i montowania w nowym budynkach najmniej wydajnych pieców węglowych. W ciągu kolejnych lat wszystkie piece, które nie spełniają najwyższych wymogów będą mogły zniknąć. Pozostaje pytanie - czy nas na to stać. Odpowiada Jakub Szymański z Urzędu Marszałkowskiego w Krakowie w rozmowie z Karolem Surówką.

"Osobom z chorobami płuc radzimy nie wychodzić z domu" - taki komunikat często można usłyszeć, gdy stężenie smogu w Małopolsce znów bije rekordy. Ale czy w domu rzeczywiście jesteśmy przed szkodliwymi pyłami bezpieczeni? Na to pytanie poszukamy dziś odpowiedzi w kolejnym wydaniu cyklu rozmów o smogu w ramach naszych radiowych lekcji WOSu. To pytanie zadali sobie bowiem w ubiegłym roku naukowcy z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jeden ze studentów postanowił to sprawdzić w ramach swojej pracy magisterskiej. O wstępne wyniki tych badań zapytaliśmy opiekuna pracy, doktora Jakuba Bartyzela.

Serce kamieniołomu zamieniło się w jeden z najbardziej ekologicznych budynków na świecie. Mowa o Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Poszanowania Energii AGH w Miękini koło Krakowa. Kiedyś obradował tam zarząd kamieniołomu. Dziś pracują tam naukowcy, którzy szukają najlepszych sposobów na ekologicznie wytwarzanie prądu i ciepła.

Sam budynek jest pod tym względem wzorem do naśladowania - ogrzewa i oświetla się sam. W ramach cyklu "rozmów o smogu" centrum AGH w Miękini odwiedził reporter Radia Kraków Karol Surówka.

Przypomnijmy: w lipcu w Małopolsce zacznie obowiązywać uchwała antysmogowa. W nowych budynkach nie będzie można już montować tak zwanych kopciuchów - to te piece, nad którymi badania prowadzili specjaliści w Miękini. A od września 2019-ego roku w Małopolsce będzie można używać wyłącznie kotłów najwyższej kategorii.

Zakopane rozpoczęło walkę o pieniądze na rozwój sieci geotermalne – by w ten sposób zimą ograniczyć stężenia zanieczyszczeń powietrza. Szczegóły wyjaśnia Wiktor Łukaszczyk, zastępca burmistrza Zakopanego w rozmowie z Karolem Surówką.

O czyste powietrze Kraków nie może walczyć sam. Wiedzą o tym autorzy nowych antysmogowych przepisów, które od stycznia będą obowiązywały w cały regionie. Dlaczego musi to być wspólna walka? Badania pokazują, że bardzo często małe gminy mają dużo większy problem ze smogiem niż Kraków. Marek Mędela rozmawia z burmistrzem Wadowic Mateuszem Klinowskim oraz ekodoradcą Szymonem Lukajem.

Śląsk poszedł w ślad Małopolski i wprowadził uchwałę antysmogową. Dziś radni sejmiku wojewódzkiego w Katowicach podjęli jednogłośnie taką decyzję. Śląska uchwała antysmogowa jest bardzo podoba to tej naszej, małopolskiej. Tu od wrzesnia nie będzie można w nowych budynkach montować pieców najgorszej kategorii. Oprócz tego nie będzie można ogrzewac domu mułami i flotami węglowymi. Ale czym są te muły, i dlaczego i w Małopolsce i na Śląsku musiały zostać zakazane? O to Karol Surówka zapytał Aleksandra Sobolewskiego, dyrektora Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu.

W coraz większej liczbie miejscowości powstają obywatelskie ruchy antysmogowe. Mieszkańcy organizują się i wywierają nacisk na lokalne władze, by te bardziej zdecydowanie walczyły ze smogiem. O tym, jak taki ruch wygląda w podkrakowskiej Skale Karol Surówka rozmawiał z Bogusławem Kurkiem, członkiem stowarzyszenia Czysta Skała.

Już nie tylko w Małopolsce, ale na terenie całego kraju mają zniknąć kopciuchy. Ministerstwo Rozwoju przygotowało rozporządzenie, które zakazuje w Polsce produkcji i sprzedaży kotłów węglowych nie spełniających norm emisji zanieczyszczeń. Rozporządzenie ma zostać wydane jesienią i zacznie obowiązywać od stycznia 2018 roku.

Od 2018 roku będzie można w Polsce produkować i sprzedawać tylko kotły tzw. 5. klasy. Piece dzielą się na klasy /podobnie jak silniki Diesla/, ze względu na emisję zanieczyszczeń. Równocześnie w Małopolsce i na Śląsku od wakacji nie będzie można montować takich pieców w nowym domach - to po wprowadzeniu wojewódzkich uchwał antysmogowych.

Ale czym różni się najprostszy piec węglowy od kotła piątej klasy? Karol Surówka zapytał o to producenta kotłów, Zbigniewa Krupnika.

W Krakowie powstało centrum badań na smogiem. Oficjalna nazwa to "Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska". W ramach naszego cyklu "Małopolska w dobrej atmosferze" laboratorium odwiedziła reporterka Radia Kraków Katarzyna Maciejczyk. Jej przewodnikiem był dyrektor WIOS-u Paweł Ciećko.

Już w wakacje w naszym regionie zacznie obowiązywać uchwałą antysmogowa. Do 2026-ego roku z Małopolski będą musiały zniknąć wszystkie piece, które nie spełniają najwyższych ekologicznych norm. Nie wszystkich na wymianę pieca jednak stać, a pieniędzy na dofinansowania wymiany pieców jest coraz mniej.

Jednym z głównych źródeł dofinansowania do wymiany pieców dla Małopolan do niedawna był program Kafka, ale narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej ograniczył finansowanie tego programu. Jak wiele pieniędzy brakuje? Siedemdziesiąt małopolskich gmin złożyło wniosek o ponad trzydzieści milionów złotych dofinansowania, a do rozdania jest pięć milionów. Czy uda się wymienić wszystkie piece na czas? Z Karolem Surówką rozmawia Małgorzata Mrugała, prezes zarządu Wojewózkiego Funduszo Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie.

Razem z ciepłymi dniami kończą się badania kamerami termowizyjnymi domów Małopolan. Były prowadzone, żeby sprawdzić czy nie przepuszczają zbyt wiele ciepła, a razem z nim naszych pieniędzy. W ramach programu Life z kamery termowizyjnej mogli skorzystać mieszkańcy 47 małopolskich miast i gmin. Jak akcja wypadła w Tarnowie, sprawdził Bartek Maziarz.

Czy "palenie od góry" obniża szkodliwą emisję? Tę teorię na zlecenie Krakowskiego Alarmu Smogowego badał Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu. Znamy już wyniki badań. W ramach naszego cyklu rozmów o smogu z aktywistą Krakowskiego Alarmu Smogowego, Tomaszem Borejzą rozmawiała Martyna Masztalerz.

Od pierwszego lipca w Krakowie i w całej Małopolsce zacznie obowiązywać zakaz palenia w piecach paliwami słabej jakości. W ramach naszego cyklu "Małopolska w zdrowej Atmosferze" sprawdziliśmy w jaki sposób Kraków przygotowuje się do wejścia tej uchwały. O miejskiej kampanii informacyjnej z Witoldem Śmiałkiem - doradcą prezydenta miasta Krakowa ds. jakości powietrza, rozmawiała nasza Reporterka - Katarzyna Maciejczyk.

W Krakowie uchwała będzie obowiązywać do 31 sierpnia 2019 roku. Po tej dacie w Krakowie będzie obowiązywał całkowity zakaz ogrzewania domów węglem i drewnem.

Masz pytania? Odwiedź stronę www.malopolska.pl – zakładka Antysmogowe ABC. Znajdziesz tam odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.