Czym jest płeć? Co badacze, naukowcy o płci dzisiaj wiedzą?
Zadaje mi pani nie takie proste pytanie i nie takie oczywiste jak może się wydawać. Mógłbym odpowiedzieć na nie pytaniem klasyfikującym, o jakiej płci czy jakich aspektach płci mówimy? Jeśli skupimy się na tym, co w pewnym uproszczeniu nazywa się płcią biologiczną, to możemy powiedzieć, że sprawa jest relatywnie prosta. Mamy płeć męską i żeńską, osobniki męskie i osobniki żeńskie. Mówię, że sprawa jest relatywnie prosta, ponieważ oczywiście poziom złożoności lub niezłożoności zależy, jak bardzo będziemy skłonni zagłębić się w temat.
Ile jest płci?
Jeśli mówimy o płci biologicznej, to można powiedzieć, że mamy płeć męską i płeć żeńską.
Po co to komplikować? Co nam się wymyka?
Wymyka się nam, że mamy różne wyznaczniki płci. Jest płeć chromosomów, płeć gonadoforyczna czy ośrodków mózgowych. Trzeba ostrożnie podchodzić z używaniem określeń upraszczających płeć biologiczną i płeć np. psychologiczną czy kulturową, ponieważ należy pamiętać, że substratem dla naszych doświadczeń i przeżyć jest mózg. Jest to narząd, którego uformowanie i funkcjonowanie częściowo może być związane z tym, jak niektóre osoby doświadczają swojej płci i będzie to też jakiś aspekt biologiczny płci. Na to, dlaczego te ośrodki mózgowe, które miałyby odpowiadać czy jakoś korespondować z poczuciem płci, są ukształtowane w taki, a nie inny sposób, wpływ mają geny, hormony prenatalne; to już ta twarda biologia.
Do jakiego momentu dla lekarzy, biologów nie było nic więcej poza płcią biologiczną, czyli tym podziałem na mężczyznę i kobietę? Kiedy zaistniał "gender" używany często w języku angielskim, ale też w języku polskim?
Powstał jako odpowiedź twórców pojęcia tożsamości płciowej, czyli właśnie gender identity. I wyróżnienia tej płci określonej jako gender w przeciwieństwie do drugiego angielskiego słowa określającego płeć. Zawdzięczamy to Johnowi Moneyowi - był to seksuolog, psycholog i pediatra nowozelandzkiego pochodzenia. Zaproponował rozróżnienie po to, by uwzględnić doświadczenie osób, które mając wszelkie widoczne charakterystyki jednej z dwóch płci, czyli męskiej lub żeńskiej, przeżywają i doświadczają siebie w inny sposób.
(cała rozmowa do posłuchania)