Jak zbudować własny schron? „Zabezpiecz okna, wzmocnij strop, zrób ławki”

Za kilka dni w Sejmie ma być procedowane prawo, które określi współczesną definicję schronu. - Inwentaryzacja schronów, którą przeprowadzono kilka lat temu miała głównie znaczenie propagandowe. Przedstawiono trzy definicje obiektów, ale nie miały one umocowania w prawie. I zdecydowana większość tych obiektów, które wymieniono, to są MDS (miejsce doraźnego schronienia). Pod „gwiazdką” napisano, że są to miejsca, w których możemy się schować na przykład przed groźnymi zjawiskami atmosferycznymi, ale nie w przypadku wojny - mówi Tomasz Mierzwa, znawca budownictwa schronowego z Fundacji Freedom Space.

Schron pod nowohuckim kombinatem/ Fot. Renata Radłowska.

Posłuchaj rozmowy Patryka Kubiaka z Tomaszem Mierzwą.

Jesteśmy przy alei Słowackiego 22. Gdzie jest najbliższy schron dla nas, albo jakiekolwiek miejsce ukrycia?

- Największy problem w tym, że nie mamy definicji, co jest schronem, a co jest ukryciem. W tych okolicach jest trochę obiektów, które kiedyś były schronami lub ukryciami, przede wszystkim z czasów II wojny światowej - Krowodrza była kiedyś dzielnicą niemiecka, więc Niemcy zbudowali tutaj sporo schronów. Są i szczeliny przeciwlotnicze, na przykład w Parku Krakowskim, albo - po sąsiedzku - przy ulicy Gzymsików. Były też piwnice przerabiane na schrony. Po II wojnie światowej stawiano wiele budynków (typowe plomby), w których umieszczano schrony - w bloku po drugiej stronie alei czy choćby w blokach przy Mazowieckiej i właśnie na Gzymsików. Ale to były schrony według definicji z lat 50.

Rusza ponowna inwentaryzacja schronów w całym kraju. W Małopolsce są takie gminy, gdzie nie ma ich wcale

Ochrona przed skutkami konwencjonalnej wojny

Czym dziś powinien być schron?

- Od dawna używa się dwóch pojęć - schrony i ukrycia. Te pierwsze to obiekty o podwyższonej odporności i zapewniające gazoszczelność, czyli chronią przed skażeniem chemicznym, biologicznym. Chroniły też częściowo przed skażeniami radioaktywnymi. Ukrycia zaś to proste obiekty, często improwizowane w ostatniej chwili - adaptacja, na przykład piwnicy, polegała na wzmocnieniu stropu, zabezpieczeniu okienek, urządzeniu jakiegoś miejsca, w którym można usiąść (plus przygotowanie zaplecza sanitarnego). I w takim miejscu można było się chronić przed niektórymi skutkami konwencjonalnej wojny.

W Nawojowej pod Nowym Sączem będą budować schron dla urzędników, żeby zachować ciągłość władzy lokalnej w trakcie kryzysu, a przecież nie mamy jeszcze definicji schronu, więc nie wiadomo według jakich kryteriów będzie budowany. A po drugie: czy urzędnicy mają pierwszeństwo?

- Mamy niedawno uchwaloną ustawę o obronie cywilnej, teraz czekamy na dokumenty wykonawcze i dopiero, kiedy ustalimy, co jest schronem, co jest ukryciem, jakie powinny spełniać wymogi, będzie można decydować - jak budować, gdzie i ile.

Od zawsze najważniejsze schrony budowano dla osób decyzyjnych, bo to ważne, żeby osoby, które podejmują decyzje, szefowie służb ratunkowych, mogli się schować w bezpiecznym miejscu i zarządzać z takiego miejsca kryzysem. Wszędzie na świecie buduje się chyba w pierwszej kolejności schrony dla osób decyzyjnych.

Po wybuchu pełnoskalowej wojny w Ukrainie w całej Polsce znaleziono (podczas inwentaryzacji) 230 tysięcy miejsc doraźnego schronienia. Co to właściwie oznacza?

- Inwentaryzacja przeprowadzona kilka lat temu, jak dla mnie, miała głównie znaczenie propagandowe. Przedstawiono trzy definicje obiektów, ale nie miały one umocowania w prawie. I zdecydowana większość tych obiektów, które wymieniono, to są MDS, czyli miejsce doraźnego schronienia. Pod „gwiazdką” napisano, że są to miejsca, w których możemy się schować na przykład przed groźnymi zjawiskami atmosferycznymi, ale nie w przypadku wojny. To mogą być miejsca, które można ewentualnie przerobić na miejsca ukrycia, tyle że wymagają odpowiedniego przygotowania. A ludzie muszą wiedzieć, jak sobie takie miejsce w razie czego przygotować.

Aleksander Miszalski postuluje budowę schronów w mieście

Miejsce dla 4 procent Polaków?

Straż pożarna i nadzór budowlany będą robić taką inwentaryzację na nowo. Kiedy wejdą w życie te kryteria?

- Obrona cywilna przestała istnieć w Polsce wraz z końcem poprzedniego systemu. Później jeszcze była utrzymywana sztucznie, przy straży pożarnej. Nie wiem dlaczego ponownie podjęto decyzję, że to straż pożarna ma się zajmować obroną cywilną... Ostatnie lata to w ogóle była tragedia, bo ustawa o obronie cywilnej przestała obowiązywać. Nie mamy dziś obrony cywilnej, nie mamy ukryć, nie wiemy jak się zachowywać w sytuacjach kryzysowych, nie ma szkoleń. A w sąsiednim kraju jest pełnoskalowa wojna. Z drugiej strony zdarzają się sytuacje kryzysowe (chociażby powodzie) i część ludzi nie wie, jak się w takiej sytuacji zachować. Od takich rzeczy powinna być obrona cywilna. Dobrze, że w końcu coś się dzieje w tym temacie, chociaż bardzo późno. Mamy dużo rzeczy do zrobienia.

Według Najwyższej Izby Kontroli tylko 4 procent Polaków ma miejsca w schronach czy ukryciach. To są dane wiarygodne?

- Myślę, że to jest zawyżona liczba, ponieważ opiera się na tym, co kiedyś było. 98 procent budowli ochronnych, czyli schronów i ukryć, to obiekty, które były wybudowane przed rokiem 1960. Większość tych budowli została później zdewastowana, przerobiona na inne cele, zmieniła całkowicie swój charakter, więc te 4 procent byłyby wiarygodne, gdybyśmy brali pod uwagę obiekty z lat 50. i 60. One wciąż istnieją, ale są bardzo mocno zmienione.

Kilka lat temu przygotował pan schron w piwnicy jednego z budynków w Nowej Hucie, w trzy dni. Jak to się robi?

- Tak, wersję podstawową w trzy dni można spokojnie przygotować. Największym problemem jest zawsze zebranie materiałów, a w sytuacji kryzysowej to już w ogóle. Bo jak wszyscy zaczną szukać desek, szalunków i innych elementów, to będzie kłopot. Zrobiłem dwa ukrycia - jedno na podstawie ostatnich dostępnych wytycznych (z lat 80. i 90.), drugie mocno improwizowane. Od czego zacząć? Trzeba zabezpieczyć okienka, jeżeli są. Zrobić ławki, miejsca do siedzenia, leżenia. Wzmocnić strop, żeby nam się nie zawaliło na głowę i nie sypał gruz, jeżeli budynek się trzęsie, bo jest bombardowany.

Trzeba pomyśleć o miejscu na toaletę, na magazyn, w którym zgromadzimy żywność, apteczkę, podstawowe narzędzia, które pozwolą nam się uratować w sytuacji, gdyby budynek został zniszczony.

W Ukrainie takie prowizoryczne miejsca ukrycia faktycznie się sprawdzają?

- Tak. W każdym obiekcie użyteczności publicznej musi być takie ukrycie – w szkole, szpitalu, urzędzie. Pod większością bloków takie miejsca również są.

Aplikacja schronowa tak, ale...

Powstała aplikacja o schronach, już działa. Prezentuje lokalizacje najbliższych miejsc ukrycia, to chyba dobry krok?

- Tak, aplikacja ma sens. Ukraina również korzysta z takich narzędzi - ludzie mogą sprawdzić, gdzie jest najbliższe ukrycie, kiedy rozlegnie się alarm. Jak przejrzycie państwo polską aplikację, to zobaczycie, że z bardzo dużym prawdopodobieństwem w waszym bloku jest zaznaczone miejsce doraźnego schronienia. Ale konia z rzędem temu, który wie, gdzie w tym bloku takie ukrycie teoretycznie jest.

Według tej aplikacji w miejscach schronienia może się zmieścić prawie 50 milionów osób. Naprawdę?

- Inwentaryzację przeprowadzono w bloku moich rodziców. Strażacy powiedzieli mamie, że w piwnicy jest schron; była zdziwiona. Odpowiedziała strażakom, że syn na pewno by o tym wiedział... Znam tę piwnicę - to jest po prostu normalna piwnica, którą wpisano jako ukrycie. Oczywiście dałoby się ją przerobić, ale takie piwnice nie są na to gotowe. Jeżeli robimy jakąkolwiek aplikację, to musimy w niej podawać prawdziwe i rzetelne dane, bo aplikacja, która opowiada bajki, może w sytuacji zagrożenia doprowadzić do tragedii.

Schron pod szpitalem Żeromskiego/ Fot. Renata Radłowska.

Schron pod nowohuckim kombinatem/ Fot. Renata Radłowska.

Tematy: schrony

Autor:

Patryk Kubiak

Komentarze (0)

Brak komentarzy

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe

Jak zbudować własny schron? „Zabezpiecz okna, wzmocnij strop, zrób ławki”

Ochrona przed skutkami konwencjonalnej wojny

Miejsce dla 4 procent Polaków?

Aplikacja schronowa tak, ale...

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Nie żyje mężczyzna, którego znaleziono rannego na ulicy w Odrowążu