To będzie pierwszy satelita wypuszczony w kosmos przez Uniwersytet Jagielloński. Dzięki grantowi Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych powstanie teleskop kosmiczny do obserwacji wodoru i deuteru w Układzie Słonecznym.
Potwierdzenie istnienia nowego rezerwuaru wody w tak bliskiej odległości od Słońca miałoby ogromne znaczenie w kontekście badań nad pochodzeniem ziemskich oceanów, a także historią naszego układu planetarnego.
W ramach projektu HYADES zostanie przebadanych około 50 komet i to w zaledwie 3 lata!
- powiedział dr hab. Tomasz Kawalec z Wydziału Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ.
Zbadają wodę w kosmosie. Trwają przygotowania do pierwszej misji kosmicznej @JagiellonskiUni @RadioKrakow #nauka #science #kosmos #astro pic.twitter.com/It15eswunj
— ewa szkurlat (@EwaSzkurlat) April 9, 2025
Woda to jeden z najważniejszych związków chemicznych potrzebnych do rozwoju życia. Cząsteczki wody są również powszechnie obecne w kosmosie, m.in. stanowią główny składnik, z którego zbudowane są komety. Bezpośrednia obserwacja kometarnej wody jest jednak bardzo trudna.
„Znacznie łatwiej jest obserwować atomy wodoru uwolnione w gazowych otoczkach komet w wyniku rozpadu cząsteczek wody”, powiedział Michał Drahus, kierownik projektu HYADES.
Atomy te emitują bardzo dużą ilość światła poprzez tzw. linię Lyman alfa, co czyni z nich niezwykle czuły „detektor” kometarnej wody. Zarówno tej zwykłej, jak i jej cięższych wariantów, o których obecności świadczy deuter – jedyny stabilny izotop wodoru.
Jednak obserwacja kometarnej linii Lyman alfa jest również bardzo trudna, gdyż znajduje się ona w zakresie dalekiego ultrafioletu i jest całkowicie pochłaniana przez ziemską atmosferę. Aby ominąć tę przeszkodę, w ramach projektu HYADES powstanie nowy satelita, zaprojektowany specjalnie do obserwacji linii Lyman alfa w warunkach kosmicznych, poza ziemską atmosferą.
Zespół misji HYADES przeprowadził pierwsze eksperymenty w synchrotronie Solaris, mające na celu zbadanie transmisji prototypu filtra gazowego – kluczowego elementu teleskopu kosmicznego HYADES. Zweryfikowano konfigurację instrumentalną i dopracowano metody pomiarowe. To ważny krok w rozwoju technologii, która umożliwi precyzyjne obserwacje wodoru i deuteru w przestrzeni kosmicznej. Wkrótce planowane są kolejne eksperymenty z ulepszoną wersją prototypu filtra.