Jadwiga Andegaweńska (1374–1399), córka Ludwika Wielkiego i Elżbiety Bośniaczki, została koronowana na króla Polski w 1384 roku, mając zaledwie 10 lat. Choć pierwotnie przeznaczona była na żonę Wilhelma Habsburga, losy polityczne skierowały ją ku małżeństwu z wielkim księciem litewskim Jagiełłą. Ich ślub w 1386 roku zapoczątkował unię polsko-litewską i chrystianizację Litwy, której Jadwiga była gorącą orędowniczką. Choć osobiście, wbrew przekazowi Długosza, prawdopodobnie nigdy nie była w ojczyźnie męża, to jednak dbała o zaopatrzenie pierwszych kościołów parafialnych w najpotrzebniejsze paramenty liturgiczne oraz wraz z mężem uzyskała zgodę na erygowanie diecezji wileńskiej.
Królowa odznaczała się głęboką pobożnością, empatią i sprawiedliwością. Fundowała lub wspierała materialnie kościoły, kaplice, ołtarze i szpitale. Troszczyła się o swoich poddanych, a biedaków zapraszała nawet na wspólne posiłki, które ubodzy jedli w obecności królowej przy osobnym stole. Angażowała się czynnie w politykę – doprowadziła do ugody z Witoldem w 1392 roku, przyjaźniła się z bratem Jagiełły Skirgiełłą, negocjowała z Krzyżakami sprawę zastawu ziemi dobrzyńskiej, odzyskała Ruś Czerwoną dla Korony, a także po śmierci siostry Marii występowała w negocjacjach z Zygmuntem Luksemburskim jako dziedziczka Korony Węgier. Utrzymywała także dobre relacje z osłabionym schizmą zachodnią papiestwem, uzyskując dla Polski i Litwy odpust jubileuszowy, a także umiejętnie wraz z mężem wskazując kandydatów na wysokie godności kościelne. Dbała o rozwój nauki i kultury – ufundowała bursę w Pradze dla litewskich studentów oraz przeznaczyła klejnoty na odnowienie Uniwersytetu Krakowskiego. Wraz z Jagiełłą zainicjowała także za zgodą papieża Bonifacego IX powstanie Wydziału Teologicznego w Krakowie w 1397 roku.
Życie osobiste Jadwigi naznaczone było rodzinnymi tragediami – gdy miała 4 latka, zmarła jej najstarsza siostra Katarzyna, ojca straciła już w wieku 8 lat, a jej matka została uduszona przez przeciwników politycznych na oczach siostry Marii, gdy Jadwiga miała 13 lat. W 1395 po tragicznym upadku z konia zmarła natomiast Maria.
Królowa Polski przez wiele lat musiała zmagać się z oskarżeniami Habsburgów i propagandy krzyżackiej o rzekomą bigamię. Królowa bardzo długo nie mogła doczekać się potomka, co było powodem wielu zmartwień pary monarszej. Dopiero po ponad 12 latach małżeństwa mogła cieszyć się z ciąży, choć tonowała radość męża, przeczuwając nadchodzące nieszczęście. Córka Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły przyszła na świat 22 czerwca 1399 r. i otrzymała imiona Elżbieta Bonifacja, jednak zmarła niedługo po porodzie - 13 lipca, a 4 dni po niej odeszła, być może w wyniku gorączki popołogowej, królowa Jadwiga - 17 lipca 1399 roku. Pamięć o Andegawence przetrwała wieki, również w formie żywego kultu. Już w XV wieku podjęto pierwsze starania kanonizacyjne, a jej grób otaczały liczne wota. Została wyniesiona na ołtarze przez Jana Pawła II w 1997 roku. Jej postać symbolizuje poświęcenie, mądrość i troskę o dobro wspólne, a także łączenie ideału życia kontemplacyjnego i czynnego.
T.Graff
