Bije, gryzie, odpycha. Dziecko, które przejmuje kontrolę nad rodzicem

Zabawa czy przemoc? Gdzie jest granica?

Rodzice często nie zdają sobie sprawy, że forma zabawy, jaką wybierają, może prowadzić do problemów. Dzieci, szczególnie te najmłodsze, nie potrafią odróżnić agresji od zabawy. Dla nich każde zachowanie, które rodzice nagradzają lub tolerują, staje się akceptowalne.

Zabawa, która prowadzi do naruszenia granic – czy to naszych, czy innych osób – nie jest odpowiednia. Takie zachowania, jak przepychanki, rzucanie poduszkami czy odpychanie nogą, gdy dziecko podbiega, mogą szybko przejść w agresję. Dorosły rozumie kontekst, dziecko – nie - mówi Katarzyna Wnęk-Joniec.

Granice jako fundament bezpieczeństwa

Jednym z kluczowych elementów zdrowego wychowania jest umiejętność stawiania granic. Katarzyna Wnęk-Joniec dzieli rodziców na trzy grupy, w zależności od ich podejścia do wychowania.

(posłuchaj całej rozmowy)

Pierwsza grupa to rodzice świadomi, którzy rozumieją potrzeby dzieci, ale jednocześnie potrafią stawiać wyraźne granice. Dzieci takich rodziców czują się bezpiecznie, bo wiedzą, jakie zachowania są akceptowane, a jakie nie. Druga grupa to rodzice, którzy nie mają świadomości ani wiedzy o rozwoju dziecka – są często przytłoczeni własnymi problemami, przez co nie mają czasu ani energii, by prawidłowo reagować na zachowanie dziecka. Trzecia grupa to rodzice, którzy postrzegają każdą próbę postawienia granic jako przemoc wobec dziecka.

Dzieci potrzebują jasnych reguł. Kiedy np. dziecko próbuje przetestować granice, wylewając napój, rodzic nie powinien tolerować takiego zachowania bez reakcji. Potrzebna jest zdecydowana, lecz spokojna reakcja, która wyznaczy dziecku granice. W przeciwnym razie maluch dostaje sygnał o bezradności dorosłego, co może prowadzić do dalszych, niepożądanych zachowań.

Jak mówić „nie” w zdrowy sposób?

Sytuacje, w których dziecko próbuje uderzyć rodzica, wymagają od dorosłego odpowiedniej reakcji. Podczas rozmowy Katarzyna Wnęk-Joniec przytoczyła przykład małej dziewczynki, która podczas spotkania próbowała uderzyć swoją mamę. Psycholożka złapała rączkę dziecka, mówiąc stanowczo, ale bez złości: „Mama nie jest do bicia. Mama jest do przytulania.” Dziecko usłyszało jasny komunikat: przemoc nie jest akceptowana, a jednocześnie zostało zrozumiane i przyjęte bez odrzucenia.

Warto, by rodzice zrozumieli, że dziecko potrzebuje zarówno granic, jak i akceptacji. Postawienie granic nie jest przemocą – wręcz przeciwnie, jest wyrazem odpowiedzialności dorosłego. Takie reakcje uczą dzieci rozpoznawania i kontrolowania własnych emocji oraz szacunku wobec innych.

Jak reagować na przekraczanie granic?

Każdą sytuację należy analizować z perspektywy odpowiedzialności dorosłego. Jeśli dziecko uderza lub przekracza granice w inny sposób, kluczowe jest, by rodzic zachował spokój i wyraźnie zakomunikował, że takie zachowanie jest nieakceptowalne.

Musimy mieć jasność co do tego, o czym decyduje rodzic, a o czym dziecko.

Tego rodzaju postawa uczy dziecko, że choć każda emocja jest w porządku, to nie wszystkie sposoby wyrażania tych emocji są właściwe. Zrozumienie, co należy do obowiązków dziecka, a co do dorosłego, jest podstawą wychowania, które zapewnia dzieciom bezpieczeństwo i pozwala im się rozwijać.

Najważniejszymi elementami wychowania są świadomość własnych emocji, umiejętność stawiania granic oraz wiedza na temat rozwoju dziecka. Rodzice powinni nie tylko starać się podążać za dzieckiem, ale także umieć zatrzymać je w odpowiednim momencie. Świadome rodzicielstwo to umiejętność rozpoznawania własnych emocji i potrzeb oraz wyciągania wniosków z codziennych sytuacji. Pozwala ono na budowanie relacji opartej na wzajemnym zaufaniu, zrozumieniu i szacunku.