Audycja z dn.1.11.2020 r.

ZAGADKA REGIONALNA (1.11.)

Wieś w gminie DOBRA w powiecie limanowskim, położona na wysokości od około 550 - do około 685 m nad poziomem morza.

Przed 76. laty 1 listopada 1944 r. po południu Niemcy dokonali pacyfikacji osiedli GRANICE i WRONY.

Zamordowali 33 osoby i spalili 8 domów.

Ocaleli ci, którzy w tym czasie byli na nabożeństwie za zmarłych w kościele parafialnym w DOBREJ i na tamtejszym cmentarzu.

W 1968 r. na skraju wsi wzniesiono pamiątkowy obelisk dla upamiętnienia ofiar.

Proszę podać nazwę tej miejscowości.

ADRES INTERNETOWY:  [email protected]

                                      do godz. 8.00. dnia 1.11.2020 r.

UPOMINKI:

biografia świętego Jana Pawła II "HETMAN CHRYSTUSA" tom 4 autorstwa JOLANTY SOSNOWSKIEJ

płyta CD cz. III "Godni pamięci - znani i nieznani"

2 płyty CD ALEKSANDRA HORTENSJA DĄBEK gra utwory Chopina i Schumanna

tomik poezji BARBARY PALUCHOWEJ "Modlitwy Przydrożne"

( fot.Wizardscoat/Wikipedia)

Jeszcze tylko do połowy listopada na Dworcu PKP Tarnów Główny, w pomieszczeniach ekspozycyjnych Biura Wystaw Artystycznych, czynna jest wystawa "PRZECIW WOJNIE" 80. rocznica pierwszego transportu do KL Auschwitz".

Przypomnijmy, 14 czerwca 1940 r. z tarnowskiego dworca wyruszył pierwszy transport 728 więźniów, którzy w tym niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym otrzymali numery od 31 do 758. (niższe numery otrzymali niemieccy kryminaliści sprowadzeni tam z obozu w Sachsenhausen).

Grzegorz Sztwiertnia- "PAINthings/obRAZY 2006. Instalacja malarska, akryl na płótnie, zestaw 10 obrazów.

Rocznicowa ekspozycja to wystawa dzieł sztuki współczesnej z kolekcji Małopolskiej Fundacji Muzeum Sztuki Współczesnej, uzupełniona o specjalnie wypożyczone prace i archiwalia; prace m.in. Mariana Kołodzieja – więźnia z pierwszego transportu.

Marian Kołodziej "Obozowa orkiestra" z cyklu "Klisze pamięci. Labirynty" lata 90.XX wieku.

Czyje prace ponadto można obejrzeć na tej wystawie? - informuje opiekun ekspozycji WIOLETTA RĘKAS.

Posłuchaj!

Wystawę, na którą wstęp jest wolny, można zwiedzać do 15.11. od poniedziałku do piątku oraz w niedziele (z wyjątkiem 1.11.) w godzinach od 9:30 do 17:00.

Wystawa nieczynna jest w soboty, będzie też zamknięta 11 listopada.

Wstęp wolny.

(fot.Kontrola/Wikipedia)

Zmarł w Krakowie  29 marca 2020 r. 

Jego urna została złożona 2.04.2020 r. w krakowskiej Bazylice św. Floriana. Tego samego dnia odbyła się msza żałobna.

KRZYSZTOF PENDERECKI  -  światowej sławy  kompozytor, dyrygent i pedagog muzyczny,  przedstawiciel polskiej szkoły kompozytorskiej lat sześćdziesiątych XX wieku,profesor i rektor Akademii Muzycznej w Krakowie.
Był związany z Krakowem, ale od 1976 r. Krzysztof Penderecki mieszkał  w odrestaurowanym dworze w LUSŁAWICACH w gminie Zakliczyn nad Dunajcem.

(fot. Arianus/Wikipedia)

Organizował tam coroczny międzynarodowy festiwal muzyczny, a w 5-hektarowym parku dworskim założył arboretum z ponad półtoratysiącem gatunków drzew i krzewów z całego świata.
W maju 2013 r. w Lusławicach Krzysztof Penderecki założył  międzynarodową akademię muzyczną  Europejskie Centrum Muzyki.

Z archiwum "Pejzaży regionalnych" prezentuję nagranie z 30 grudnia 2004 r.

Wtedy to Krzysztof Penderecki odebrał przyznany mu przez Radę Gminy Zakliczyn nad Dunajcem tytuł "Honorowego Obywatela Gminy".
To było siódme w historii gminy honorowe obywatelstwo. A kim byli jego poprzednicy?

Posłuchaj!

Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach ( fot.Arianus/Wikipedia)

(fot.Mach240390/Wikipedia)

Był 303. rektorem w historii najstarszej polskiej uczelni Uniwersytetu Jagiellońskiego.

FRANCISZEK ZIEJKA zmarł 19 lipca w Krakowie i spoczął na Cmentarzu Salwatorskim.

Był historykiem literatury, profesorem nauk humanistycznych, w latach 1999–2005 rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w latach 2005–2020 przewodniczącym Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa.
Często gościł w programach Radia Kraków.

Przypominam rozmowę nagraną przed laty do audycji "Pejzaże regionalne" na Dzień Matki, to rozmowa  nawiązująca do zainteresowań prof. F. Ziejki  tak zwaną "literaturą chłopską" i twórczością Władysława Orkana.
Wszak sam był chlopskim synem, urodził się w RADŁOWIE  w 1940 r. i tam zdobył maturę, zresztą co zawsze z dumą podkreślał.

Posłuchaj!

Posłuchajmy życiorysu FRANCISZKA PIERWOŁY (1910 -1988) nauczyciela i wychowawcy młodzieży, także nauczyciela Marka Fryźlewicza.

MAREK FRYŹLEWICZ odszedł w czasie wiosennego  ataku  pandemii.  Zmarł 13.05.2020 r.
Miał tylko 60 lat. Był wieloletnim burmistrzem NOWEGO TARGU. Urząd ten sprawował w latach 1996 -2014.

MAREK FRYŹLEWICZ, którego znałem z czasów jego burmistrzowania, stał mi się wyjątkowo bliski, gdy przed dwoma laty dowiedziałem się o jego regionalnych, podhalańskich zainteresowaniach.
Choć nie był historykiem, wydal obszerne, doskonale udokumentowane opracowanie " NOWY TARG. MOJE MIASTO. GALERIA NOWOTARŻAN".

W ciągu ostatnich dwóch lat w "Pejzażach regionalnych" systematycznie prezentowałem " dźwiękowe" wydanie tej publikacji, a Marek Fryźlewicz opowiadał o postaciach wybitnych, choć mało znanych, nawet mieszkańcom Nowego Targu i Podhala.

( fot.Archiwum Urzędu Miasta w Nowym Sączu)

IRENA STYCZYŃSKA  urodziła się w SIENNEJ koło Nowego Sącza. Zmarła 11 listopada 2007 roku.

To nauczycielka, działaczka harcerska, przewodnik PTTK, wielka znawczyni i popularyzatorka dziejów Nowego Sącza i Sądecczyzny.

W latach okupacji hitlerowskiej, pracując w Starostwie Powiatowym w Nowym Sączu i mając dostęp do dokumentów, zaangażowała się w pracę konspiracyjną jako łącznik komendy okręgu AK.

Należała także do drużyny żeńskiej Szarych Szeregów. Za tę działalność  została odznaczona Krzyżem Partyzanckim.

Po wojnie pracowała w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu przyczyniając się do zgromadzenia dokumentacji historycznej Nowego Sącza i regionu.

Po 1989 roku zaangażowała się w promowanie historii miasta. Między innymi dzięki  jej działalności  przywrócono miastu herb z wizerunkiem Świętej Małgorzaty, a także ulicom – historyczne nazwy, które zostały zmienione w czasach PRL.

W dowód zasług otrzymała tytuł : Honorowego Obywatela Nowego Sącza.  Przypomina o niej swą nazwą  Park im. Ireny Styczyńskiej, przy Baszcie Kowalskiej i ruinach zamku w Nowym Sączu.

Baszta Kowalska   (fot.Swohmeck/Wikipedia)

Posłuchajmy rozmowy z Ireną Styczyńską nagranej w 2003 r.

Choć nazwisko Władysława Hasiora, wybitnego polskiego rzeźbiarza kojarzymy głównie z  Zakopanem, to rodzinne korzenie artysty sięgają Nowego Sącza.

Tam się urodził i tam spędził lata młodości. Dla jednego z nowosądeckich kościołów wykonał też  swą pierwszą rzeźbiarską  pracę.

WŁADYSŁAW HASIOR ( 1928 -1999)  fot. z archiwum Muzeum Tatrzańskiego

Odnowiony drewniany kościół pod wezwaniem św. Leonarda w Wojniczu. ( fot.DentArt/Wikipedia)

JERZY CHUMIŃSKI z urodzenia bochnianin (1934), nauczyciel matematyki szkół krakowskich i tarnowskich, na emeryturze  w 1992 roku założył czasopismo kulturalno-historyczne „Zeszyty Wojnickie”, którego do śmierci był redaktorem naczelnym (ukazało się ponad 100 numerów).
W 1993 roku został współtwórcą i przewodniczącym  Towarzystwa Przyjaciół Wojnicza.

Dzięki jego działaniom powstał m.in. Pomnik Lotników Alianckich w Dębinie Zakrzowskiej k/Wojnicza

Jerzy Chumiński zmarł 19 marca 2001 r w Tarnowie. 

Przed czterema laty  fragmentowi wschodniej obwodnicy Wojnicza zostało nadane jego imię.

Z archiwum " Pejzaży regionalnych"  sięgam  teraz po nagranie z 1996 roku.

Jakie nazwiska zapisały się w historii Wojnicza?

Posłuchaj!

(fot.Motilia/Wikipedia)

Pomnik Lotników Alianckich w Dębinie Zakrzowskiej  w miejscu zestrzelenia brytyjskiego samolotu bombowego Halifax w nocy z 4 na 5 sierpnia 1944.
Pomnik, który został odsłonięty 4.08.1991 r. upamiętnia załogę samolotu zestrzelonego przez siły niemieckie podczas lotu z zaopatrzeniem dla sił partyzanckich Armii Krajowej.

Nazywany był "strażnikiem tarnowskiej pamięci".

Odszedł 13 lutego tego roku, w wieku 74   lat, a 18 lutego  spoczął na Starym Cmentarzu w Tarnowie, na cmentarzu którego ratowaniu poświęcił sporą część swojego życia.

ANTONI SYPEK  - był cenionym historykiem miasta i regionu, popularyzatorem historii Tarnowa, a  także działaczem społecznym i samorządowym.
Swą wiedzą dzielił się także ze słuchaczami Radia Kraków, słuchaczami  tej audycji,

Z archiwum "Pejzaży regionalnych" przedstawiam  kompilację dwóch rozmów sprzed 10.lat.
W pierwszej Antoni Sypek występuje jako Przewodniczący Komitetu Opieki nad Starym Cmentarzem w  Tarnowie.

Posłuchaj!

Grób MARIANA WODZIŃSKIEGO  1911 -1986) na Starym Cmentarzu w Tarnowie

(fot. za http://tarnow.artlookgallery.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=7587&inni=0&cinki=3)

Babia Góra widok z Podwilka ( fot. Jerzy Opioła/Wikipedia)

Nazywany dziś wielkim synem ziemi orawskiej, dr EMIL KOWALCZYK - nauczyciel, poeta, regionalista,samorządowiec, animator kultury i społecznik, zmarł przed 15 laty 23 lutego 2005 r.  Miał 64  lata. 

Jest dziś patronem Szkoły Podstawowej nr 4 w LIPNICY WIELKIEJ.

W swoich wierszach, muzyce i życiu zachęcał do krzewienia kultury orawskiej, wzywał do zachowania wartości rodzinnych i religijnych.

Wyrażał też  troskę o naturalne, jakże piękne na Orawie, środowisko naturalne.

Posłuchaj rozmowy z Emilem Kowalczykiem nagranej w Lipnicy Wielkiej - Murowańcu w 2002 roku.