Sprzedawane w kwiaciarni amarylisy, chociaż należą do rodziny amarylkowatych, poprawnie powinny być nazywane Hippeastrum, po polsku zwartnicą bo właśnie do tego botanicznego rodzaju należą. Nazwa Hippeastrum ma swoje pochodzenie z języka greckiego: słowo „hippeus” znaczy rycerz (jeździec), natomiast „astron” oznacza gwiazdę. Łuski cebuli, które są silnie zwarte, nawiązują do polskiej nazwy – zwartnica.
Obie tworzą organ zapasowy (cebulę) i przechodzą okres spoczynku. Między nimi są jednak zasadnicze różnice:
hipeastrum pochodzi z Ameryki Południowej, a Amaryllis belladonna z Afryki Południowej.
kwiaty amarylisa są mniejsze, ale za to jest ich więcej na pędzie kwiatostanowym (do 12). U hipeastrum kwiaty są znacznie większe (u niektórych odmian nawet do 30 cm średnicy), na pędzie kwiatostanowym jest ich nie więcej niż 4-5, nie pachną.
łodyga hipeastrum jest pusta w środku, natomiast u amarylisa – pełna.
Cebule zwartnicy są zazwyczaj większe, bardziej okrągłe, pokryte najczęściej brązową łuska. Cebule amarylisa są bardziej wydłużone, często złączone piętkami po dwie, okryte jasną łuską.
liście hipeastrum są bardziej mięsiste, wyraźnie widać, że wyrastają bezpośrednio z cebuli, jeden w prawą stronę, drugi w lewą. Liście amarylisa są cieńsze i dłuższe, obejmując się nasadami tworzą jakby łodygę.
po posadzeniu do podłoża z cebuli hipeastrum najpierw wyrasta pęd kwiatostanowy, a potem liście. Z cebuli amarylisa na początku wyrastają liście, a dopiero po dłuższym czasie kwiatostan.
prawdziwe amarylisy mają zbliżony wygląd, ale różnią się przede wszystkim terminem kwitnienia – kwitną latem, a nie zima i są roślinami ogrodowymi, uprawianymi w Polsce sezonowo. Kwiaty prawdziwych amarylisów są drobniejsze, za to jest ich o wiele więcej na łodydze (nawet do 12).
Hippeastrum to roślina cebulowa. Kwitnie zimą, często na przełomie grudnia i stycznia dlatego tak często zdobi nasze domy na Gwiazdkę. Okresem kwitnięcia rośliny możemy swobodnie sterować. Musimy tylko pamiętać, że cebulka potrzebuje od 4 do 8 tygodni od posadzenie w doniczce do pojawienia się pierwszego kwiatka. W zależności od wielkości cebulki roślina może wypuścić od 2-6 kwiatostanów, a na jej łodydze pojawia się zwykle od czterech do sześciu imponujących kwiatów.
Cebulki hippeastrum najlepiej kupować jesienią i zimą. Jeżeli nie zależy wam na kwitnieniu cebulek w okresie świąt, warto poczekać z zakupem cebulek do początku lub połowy grudnia.
Wybierając cebulkę stacjonarnie w sklepie warto sięgnąć po dorodne, nieuszkodzone okazy. Cebulkę amarylisów możemy zasadzić w ziemi lub postawić do wody w specjalnym naczyniu. Trzeba tylko pamiętać, że włożone do wody musimy przesadzić do ziemi po przekwitnięciu. Początkowo roślinę należy podlewać oszczędnie, około raz na 4 dni. Intensywność nawadniania trzeba zwiększać wraz ze wzrostem rośliny. W okresie wykształcania kwiatów wskazane jest również nawożenie i dobre nasłonecznienie. Temperatura w pomieszczeniu podczas kwitnienia nie powinna jednak przekraczać 18°C. Przekwitłe kwiaty systematycznie należy usuwać, aby roślina nie zużywała niepotrzebnie energii na wytwarzanie nasion. Ze względu na okres spoczynku, którego roślina potrzebuje do prawidłowego rozwoju należy zaprzestać podlewanie dwa miesiące po kwitnieniu. Gdy liście zżółkną i zaschną należy doniczkę z cebulą przenieść do chłodnego, suchego i ciemnego miejsca, na okres minimum 8-10 tygodni. W okresie tym hipeastrum przechodzi czas spoczynku. Od 6 do 8 tygodni przed planowanym kwitnieniem należy roślinę przenieść z powrotem do jasnego i ciepłego pomieszczenia
Sadzimy amarylis do doniczki o średnicy niewiele większej od wymiaru cebuli. Doniczka ma być dobrze zdrenowana warstwą drobnych kamyków. Cebulę zagłębia się w ziemię tak głęboko, aby wystawała z niej jedna trzecia. Korzeni nie należy podwijać. Po posadzeniu umiarkowanie podlewamy ziemię starając się nie rozlewać wody na cebulkę. Po podlaniu rośliny szybko zacznie się rozwijać pęd. Następne podlewanie wykonujemy tylko wtedy kiedy pęd wyrośnie na około 10 cm.
Dopóki amarylis nie zakwitnie musi mieć stanowisko jak najbardziej jasne i lekko ciepłe. Parapet w danym wypadku będzie najlepszym miejscem. Dzięki temu będzie kwitła znacznie dłużej. Po rozpoczęciu kwitnienia warto przestawić amarylis jak najdalej od grzejnika w bardziej chłodne miejsce. W cieple kwiaty zamierają o kilkanaście dni szybciej.
Kwiaty amarylisa są tak duże, że kwitnąca roślina często wymaga podparcia, by się nie przewracała.
Przekwitnięte kwiatostany odcinamy, aby amarylis nie tracił energii na wytwarzanie nasion. W okresie wzrostu od wiosny do lata wąskie liście rośliny powinny otrzymywać wystarczająco wody i pożywienia, aby zgromadzić porcję energii w cebuli. W tym okresie regularnie dokarmiany roślinę bio nawozem. Po przekwitnięciu, donice należy przenieść w miejsce słoneczne, przewiewne i ciepłe, by roślina mogła wypuścić dekoracyjne liście. Amarylis można również wynieść do ogrodu lub na taras.
Roczny kalendarz pielęgnacji hippeastrum
grudzień – styczeń: Temperatura powietrza od 18 do 22ºC przed kwitnieniem, 16-18 podczas kwitnienia. Stanowisko jasne, ale bez bezpośredniego nasłonecznienia. Podlewamy tak aby cebula pozostawała sucha.
luty – kwiecień: Odcinamy zwiędłe kwiatostany rośliny przy cebulce. Pozostawiamy liście na roślinie. Przenosimy w jasne ciepłe miejsce podlewały, zaczynamy regularnie nawozić.
maj – lipiec: Najlepiej wstawić doniczkę na zewnątrz w półcień. Raz w tygodniu lekko zasilamy płynnym nawozem.
sierpień: Przestajemy podlewać. Liście zaczną zasychać i rozpocznie się faza odpoczynku.
wrzesień – październik: Odcinamy stare zeschłe liście. Doniczkę ustawiamy w ciemnym miejscu w temperaturze około 15ºC. Nie podlewamy. Jeśli nie macie piwnicy lub miejsca gdzie jest stale ciemno doniczkę z cebulka można również postawić do pudełka z kartonu.
listopad: Przesadzamy cebulę do nowej ziemi (zagłębić w ziemi do ⅓). Po posadzeniu lekko podlać. Doniczkę ustawiamy w jasnym i ciepłym miejscu. Kiedy pęd będzie miał około 10 cm, podlewamy lekko co tydzień.