Papież Franciszek - wizyta w Krakowie podczas Światowych Dni Młodzieży. Fot. arch. M. Lasyk
1. Rewolucja czy reforma?
Papież Franciszek nie dokonał rewolucji, lecz reformy – Kościół z natury unika rewolucyjnych zmian. Franciszek rozpoczął reformy strukturalne, m.in. reformę kurii oraz wprowadzenie drogi synodalnej, mającej na celu decentralizację i odklerykalizowanie Kościoła.
2. Zmiany w doktrynie i duszpasterstwie
Nie doszło do zmian doktrynalnych, ale Franciszek wprowadził nowe podejście duszpasterskie. Przykładem jest możliwość błogosławieństw dla par jednopłciowych – nie jako związków, ale jako ludzi.
3. Walka z pedofilią
Franciszek jako pierwszy papież pociągnął biskupów do odpowiedzialności i wpisał to w prawo kanoniczne. Styl jego działania był bardziej otwarty na głos ofiar.
4. Celibat i małżeństwa księży
Nie zniesiono obowiązkowego celibatu, ale trwają dyskusje o możliwości jego wyboru w przyszłości, zwłaszcza w regionach takich jak Amazonia.
5. Kapłaństwo kobiet
To temat bardziej złożony – nie wiadomo, czy zmiana jest możliwa, bo może mieć charakter doktrynalny, co oznacza, że mogła zostać zamknięta przez Jana Pawła II.
6. Różnorodność Kościoła
Wrażliwość w Kościele różni się regionalnie – to, co jest postulowane w Europie, niekoniecznie jest potrzebne w Afryce czy Azji, gdzie Kościół się rozwija. Dlatego przyszłe zmiany mogą być zróżnicowane lokalnie.
7. Papież jako polityk
Franciszek działał skutecznie w konfliktach lokalnych, szczególnie w Afryce. W sprawie wojny w Ukrainie jego postawa była mniej jednoznaczna – starał się utrzymać dialog z obiema stronami, również z Moskwą, z uwagi na relacje z patriarchatem prawosławnym.
Posłuchaj rozmowy z ks. dr. Jackiem Prusakiem
Pontyfikat reform, nie rewolucji
Ks. dr Jacek Prusak przedstawia pontyfikat papieża Franciszka jako pontyfikat reform, ale nie rewolucji, bo ta ostatnia objawiłaby się „pęknięciem w Kościele”. Rozpoczął reformy strukturalne, m.in. reformę kurii oraz wprowadzenie drogi synodalnej, mającej na celu decentralizację i odklerykalizowanie Kościoła.
Zdaniem gościa Radia Kraków z pewnością wyróżnił się na tle innych papieży podejściem do środowisk LGBT – wprowadził możliwość błogosławieństwa dla par jednopłciowych, ale nie dla związków. Dlatego – jak zauważa ks. dr Prusak – możliwości interpretacyjne są tu różne:
To nie była zmiana doktrynalna, ale myślę, że to była taka zmiana duszpasterstwa, która dostała wsparcie z góry. Takie praktyki to żadna przecież tajemnica, w niektórych kościołach miały miejsce - oficjalnie bądź nieoficjalnie, za zgodą albo nie lokalnych biskupów
Franciszek jako pierwszy papież pociągnął natomiast biskupów do odpowiedzialności za przestępstwa związane z pedofilią i wpisał to w prawo kanoniczne. „To pierwszy papież, który zaostrzył prawo, bo myślimy o nim tylko z perspektywy właśnie wizerunkowej, stosunku do ofiar pedofili” – podkreśla jezuita.
Celibat księży – będą zmiany?
Papież Franciszek – w opinii dr. ks. Prusaka – nie zmienił nic w kwestii obowiązkowego celibatu księży, ale i tu pewna furtka została uchylona. „Były takie oczekiwania na synodzie dotyczącym Amazonii o wprowadzeniu w kościele „viri probati”, czyli nawet nie, że celibat nie zostanie zdjęty w Kościele. On najwyżej może przestać być mandatoryjny” – tłumaczy jezuita.
Inaczej jest w przypadku kapłaństwa kobiet, bo „to nie jest kwestia dyscypliny jak w przypadku celibatu, tylko rozumienia natury kapłaństwa w kościele rzymskokatolickim”. To też, jak podkreśla gość Radia Kraków, nie jest najważniejsza zmiana, której oczekują wszyscy wierni Kościoła katolickiego na świecie. „Kościół katolicki w Europie się kurczy w przeciwieństwie do tego w Afryce czy Ameryce Południowej” – mówi ks. Prusak.
Papież polityk
Wykładowca Akademii Ignatianum zwraca uwagę, że jesteśmy skupieni na tym, co dzieje się za naszą wschodnią granicą i dlatego na ten ambiwalentny stosunek papieża co do konfliktu ukraińsko-rosyjskiego tak bardzo kładziemy akcent. „Był bardziej skuteczny w konfliktach lokalnych w Afryce” (bezprecedensowy gest ucałowania stóp przywódców Sudanu i apel o zakończenie wojny domowej – red.).
Franciszek unikał jednak bezpośredniego nazwania Rosji agresorem, zwłaszcza w pierwszych miesiącach wojny. Tłumaczono to jego dążeniem do utrzymania neutralności dyplomatycznej, ale dla wielu zabrzmiało to jak brak solidarności z ofiarami.
Z perspektywy papieża Franciszka to jest konflikt bratobójczy między wyznawcami tej samej religii i nie katolicyzmu, tylko prawosławia. Był pierwszym papieżem od schizmy, czyli od jedenastu wieków, który nawiązał współpracę z patriarchatem moskiewskim – komentuje jezuita.
Gość programu O Tym Się Mówi, uważa, że jeśli mamy skupiać się na tym zarzucie wobec postawy papieża Franciszka, nie możemy uciekać od reakcji papieża Jana Pawła II na konflikt na Bałkanach.
Jan Paweł II, gdy był konflikt w byłej Jugosławii, nie wskazał na Serbię jako zło – podkreśla ks. dr Jacek Prusak.