30 kwietnia mija najdłuższa kadencja samorządowa w historii III RP, która trwała ponad 5 lat.
Rekordowo długa kadencja to wynik dwóch zmian w prawie. Pierwsza to nowelizacja Kodeksu wyborczego z 2017 r., na mocy której wydłużono urzędowanie samorządów z 4 do 5 lat. Z kolei w końcówce 2022 r. na mocy specustawy przygotowanej przez posłów PiS, wydłużono kadencję samorządów do 30 kwietnia 2024 r. Zabieg ten pozwolił uniknąć kumulacji wyborów parlamentarnych i samorządowych jesienią 2023 r.
W minioną niedzielę, po ponad 5 latach i 5 miesiącach od poprzednich wyborów samorządowych, które odbyły się 21 października 2018 r., Polacy ponownie poszli do urn, żeby wybrać lokalne władze. Wybierano blisko 47 tys. radnych gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich i prawie 2,5 tys. wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Kadencja nowych samorządowców rozpocznie się 1 maja.
Objęcie obowiązków przez wójta następuje z chwilą złożenia wobec rady gminy ślubowania.
Państwowa Komisja Wyborcza w swoim stanowisku zwróciła uwagę, że zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, w celu złożenia przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) ślubowania, komisarz wyborczy powinien zwołać sesję rady na dzień przypadający w ciągu 7 dni od dnia ogłoszenia zbiorczych wyników wyborów wójtów na obszarze kraju, a więc takie posiedzenia musiałyby odbyć się jeszcze w pierwszej połowie kwietnia.
Jednakże - jak wskazała PKW - z uwagi na to, że zgodnie z tą samą ustawą kadencja wójta (burmistrza, prezydenta miasta) rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy i upływa z dniem jej upływu, zwołanie w tym terminie sesji rady w celu złożenia ślubowania przez włodarza jest niemożliwe.
Dlatego Państwowa Komisja Wyborcza zobowiązała komisarzy wyborczych do uwzględnieniu w porządku obrad pierwszej sesji nowo wybranej rady ślubowania wójta (burmistrza, prezydenta miasta).
Sesje inauguracyjne nowych rad - zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym - zwołuje komisarz wyborczy na dzień przypadający w ciągu 7 dni po upływie kadencji rady. Oznacza to, że pierwsze posiedzenia rad muszą zostać zwołane między 1. a 7. maja.
Na pierwszym posiedzeniu radni złożą ślubowanie, a także wybiorą władze rady. Rada gminy wybiera ze swego grona przewodniczącego i od jednego do trzech wiceprzewodniczących.
Podobnie wyglądają pierwsze posiedzenia nowo wybranych rad powiatów i sejmików województw. Zgodnie z ustawami o samorządzie powiatowym oraz samorządzie wojewódzkim, pierwszą sesję odpowiednio: rady powiatu i sejmiku województwa zwołuje komisarz wyborczy na dzień przypadający w ciągu 7 dni po upływie kadencji rady. Zatem także w tych przypadkach jest na to czas od 1 do 7 maja.
Na pierwszym posiedzeniu radni składają ślubowania oraz wybierają prezydium rad (w przypadku rad powiatów wybiera się przewodniczącego i jednego lub dwóch wiceprzewodniczących, z kolei w przypadku sejmików województw wybiera się przewodniczącego oraz nie więcej niż trzech wiceprzewodniczących).