W styczniu w prawniczym cyklu Radia Kraków będziemy mówić o prawach pacjenta i lekarza. W środy tuż po 10:50 radca prawny czeka na telefony słuchaczy pod numerem 12 200 33 33.
Jakie są prawa pacjenta, który przychodzi do lekarza albo do szpitala?
Pacjent, przychodząc do szpitala lub do lekarza ma wiele różnych praw, które są zapisane w ustawie. Niemniej jednak jednym z takich praw, które dla pacjenta mogą być bardzo ważne, jest prawo do informacji. Prawo do informacji o tym co mu dolega, jakie są metody leczenia, jakie korzyści można z tego leczenia wynieść, ale również to, jakie ryzyko z tym leczeniem jest związane, bo zazwyczaj z różnymi metodami leczenia różne ryzyka, mniejsze lub większe, związane niestety są. Myślę, że w ostatnim czasie wiele się zmienia w tym zakresie, ale rzeczywiście wciąż bardzo często jest tak, że "na dzień dobry", przychodząc do szpitala dostajemy do podpisania mnóstwo różnych formularzy, w tym m.in. formularz dotyczący tzw. świadomej zgody na udzielenie pomocy medycznej - przy czym podpisujemy go blankietowo, nie wiedząc często nawet jeszcze jakiej operacji np. zostaniemy poddani, tzn. jaką metodą dany zabieg będzie wykonany, czy jakie świadczenia nam zostaną udzielone. Należy pytać, należy się tych informacji wobec tego domagać - jeżeli one nie płyną do nas z inspiracji samego lekarza.
Co zrobić w sytuacji, jeśli leczenie dotyczy dziecka niepełnoletniego. Czy obydwoje rodzice muszą się zgodzić co do metody leczenia?
To zależy od konkretnej sytuacji. Po pierwsze, jeżeli w szpitalu jest tylko jeden z rodziców, czy u lekarza jest tylko jeden z rodziców, wystarczy zgoda jednego z nich. Natomiast jeśli mamy do czynienia z taką metodą terapeutyczną, która niesie ze sobą podwyższone ryzyko, a lekarz spotyka się z dwójką rodziców, to powinien od obojga z nich tę zgodę uzyskać. Oczywiście najtrudniej jest wtedy, kiedy między rodzicami dochodzi do konfliktu na tym tle; kiedy nie można osiągnąć porozumienia. Jeden z rodziców może się zgadzać na leczenie, drugi nie. Wtedy niestety musi już decydować sąd opiekuńczy.
Kto podejmuje taką decyzję i kto wyraża zgodę, jeśli chory jest w starszym wieku lub nieprzytomny, lub sam nie może o sobie decydować?
To zależy od sytuacji: albo decyduje opiekun prawny - ponieważ osoby ubezwłasnowolnione takiego opiekuna mają (czy powinny mieć, w każdym razie); w sytuacji pacjenta nieprzytomnego powinien również decyzję podjąć sąd opiekuńczy - chyba że mamy do czynienia ze stanem nagłym, gdzie brak natychmiastowego leczenia stanowi zagrożenie życia lub poważne zagrożenie zdrowia. Wtedy lekarz jest uprawniony do tego, żeby podjąć decyzję za pacjenta. Najważniejsze jest oczywiście ratowanie życia.
I również te osoby potem mają prawo do uzyskania informacji o stanie zdrowia pacjenta? Nie każda osoba bliska, która przychodzi do szpitala i pyta jak się czuje moja mama, albo wujek, albo ciocia, taką informację uzyskuje?
Oczywiście, że nie. Pacjent ma prawo do uzyskania informacji zawsze; jak również to pacjent jest tą osobą, która decyduje, kto oprócz niego może dowiedzieć się czegokolwiek o jego zdrowiu. I tu również mamy do czynienia ze standardem, tzn. na początku podpisujemy dokument, w którym wskazujemy kogo upoważniamy do uzyskiwania informacji na nasz temat. Pewną nowością tutaj są regulacje dotyczące zakresu informacji udzielanych po śmierci pacjenta. W tym przypadku osoba bliska pacjentowi może zdecydować, że te informacje powinny być jej udzielone i poprosić o takie informacje, chyba, że inna osoba bliska się temu sprzeciwi.
Powiedzmy jeszcze o dokumentacji medycznej. W chwili, kiedy pacjent opuszcza szpital po leczeniu, albo kończy leczenie w przychodni - kto jest właściwie właścicielem tej dokumentacji medycznej i czy pacjent może dostać oryginały wyników badań?
Dokumentacja medyczna należy do szpitala. To są wewnętrzne dokumenty, dla jednostki, która udziela świadczenia, dla szpitala, lekarza, itd. Pacjent ma jednak prawo dostępu do dokumentacji medycznej. Może poprosić o wgląd do tej dokumentacji, może poprosić o kopię, może poprosić o jej odpis - czyli dokumenty poświadczone za zgodność z oryginałem. Natomiast wydanie oryginału jest możliwe, ale ten oryginał zawsze jest do zwrotu po wykorzystaniu. Nie bez powodu, szpital ma obowiązek zadbać o to, żeby te dokumenty były odpowiednio przechowywane, przez 20 lat.
Gdy prawa pacjenta nie są respektowane, osoba pokrzywdzona może zwrócić się o pomoc do Rzecznika Praw Pacjenta w danym szpitalu. Może także wytoczyć pracownikom służby zdrowia proces cywilny za naruszenie praw pacjenta lub złożyć zawiadomienie do Rzecznika Praw Pacjenta w Warszawie, który podejmuje działanie wyjaśniające.
Zobacz także:
- październikowy cykl "Z prawem na ty" dotyczący prawa rodzinnego
- listopadowy cykl "Z prawem na ty" dotyczący prawa spadkowego
- grudniowy cykl "Z prawem na ty" dotyczący praw konsumenta
- styczniowy cykl "Z prawem na ty" dotyczący praw pacjenta i lekarza
- lutowy cykl "Z prawem na ty" dotyczący prawa pracy