105 lat temu, 5 września 1915 roku, zmarł Stanisław Witkiewicz

 Od 1890 roku mieszkał w Zakopanem. Zafascynowany podhalańską sztuką ludową, stworzył teoretyczne podstawy stylu zakopiańskiego i opisał je w publikacjach. Stał się on polskim stylem narodowym, zgodnie z którym realizowano projekty nie tylko w Zakopanem, lecz także w wielu miejscowościach na dawnych ziemiach polskich.
         Pierwszym domem zaprojektowanym przez Stanisława Witkiewicza była willa Koliba wybudowana latach 1892-1893, dla Zygmunta Gnatowskiego, ziemianina z Podola. Z architekturą były zharmonizowane stylowo urządzone wnętrza. W stylu zakopiańskim wykonano nie tylko meble i piece kaflowe, ale także karnisze, zasłony, ramy obrazów. a nawet klamki.
         Do najbardziej znanych projektów Stanisława Witkiewicza należy kaplica Najświętszego Serca Jezusowego w Jaszczurówce, ponadto był twórcą, między innymi willi - Zofiówka, Korwinówka, Konstantynówka, willi Pod Jedlami i Sanatorium Doktora Hawranka, pierwszego sanatorium przeciwgruźliczego. Duża część tych budynków jest nadal użytkowana, na przykład w willi Koliba znajduje się obecnie Muzeum Stylu Zakopiańskiego. Witkiewicz zaprojektował również klasztor - kaplicę sióstr albertynek pod wezwaniem Świętego Krzyża na Kalatówkach i współprojektował murowany budynek Muzeum Tatrzańskiego im. dra Tytusa Chałubińskiego.     
         Oprócz publikacji z dziedziny architektury, napisał wiele prac z zakresu krytyki artystycznej, dotyczących estetyki i malarstwa. Jest autorem książki "Na przełęczy", nazywanej "Ewangelią Tatr", oraz obszernych i wnikliwych monografii - "Juliusz Kossak", "Aleksander Gierymski" i "Matejko". Ważną częścią twórczości pisarskiej Witkiewicza jest jego prywatna korespondencja. Łącznie napisał ponad 2 tysiące listów do rodziny, przyjaciół, a najwięcej do syna.
         Dorobek malarski artysty, na który składają się rodzime pejzaże, głównie tatrzańskie, sceny rodzajowe, najczęściej z Powstania Styczniowego oraz portrety, wymyka się jednoznacznej klasyfikacji. W jego dziełach, nostalgiczny i sentymentalny nastrój łączy się z realistycznym, drobiazgowym wręcz odtworzeniem detali. Do najbardziej znanych obrazów artysty należą: "Mgła wiosenna", "Czarny Staw - kurniawa", "Wiatr halny", "Orka" i "Ranny powstaniec".
        Stanisław Witkiewicz zmarł 5 września 1915 roku. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Niepodległości.

IAR/bp