Pod koniec XIII wieku Polska, wychodząc z rozbicia dzielnicowego, stała się areną walk o władzę. W Małopolsce toczyły się one między księciem Władysławem Łokietkiem a Wacławem II Czeskim, który zabiegał o stworzenie mocarstwa złożonego z Czech, Węgier i Polski.
W tej skomplikowanej sytuacji politycznej lokacja nowego miasta była wyrazem dominacji na terenie Sądecczyzny.
Jedną z podstawowych rzeczy, które zaważyły na tym, że Nowy Sącz powstał, była chęć udowodnienia przez Wacława, że jest tutaj gospodarzem, że to jest jego teren. Wacław II, lokując miasto tak się zachowuje - jak ktoś, kto jest u siebie i daje tego dowód. To jest jedyna lokacja miejska, którą Wacław drugi przeprowadził na tym terenie
- tłumaczy Jakub Bulzak, historyk. Badacze dziejów Nowego Sącza zwracają na to, że musiało istnieć lobby za powstaniem Nowego Miasta, szczególnie że tuż obok znajdowało się już inne, starsze - Stary Sącz. Wacław II Czeski zdecydował się na lokacje, chociaż nigdy nie był w tych stronach.
Ktoś mu musiał opowiedzieć, ktoś go musiał do tego nakłonić, przekonać. Była tutaj Kinga, księżna pani tej ziemi i biskup Paweł z Przemankowa, rezydujący w Krakowie też prawdopodobnie to bywał, zwłaszcza że miał tutaj swoją wieś, kamienice na gruntach, na których zostało ulokowane miasto Nowy Sącz, czyli obszar dzisiejszego rynku i ulic od niego odchodzących
- dodaje Jakub Bulzak.
Nowy Sącz powstał w widłach dwóch rzek: Kamienicy i Dunajca, przy ważnym szlaku handlowym na Węgry.
Został ulokowany na prawie niemieckim, co miało wpływ na cały region sądecki. Ta lokacja staje się elementem, który zmienia obraz w ogóle całego tego regionu, jednoznacznie umacnia elementy rozwoju urbanistycznego w południowej Małopolsce. Jest to element, który dzisiaj widać w samym układzie doliny i obszaru sądeckiego
– zaznacza dr Piotr Wierzbicki, współpracownik Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu:
Chociaż Nowy Sącz zawdzięcza swoje powstanie czeskiej dynastii Przemyślidów, mieszkańcy ostatecznie opowiedzieli się za rządami Władysława Łokietka, co w późniejszych latach przyniosło miastu bardzo szybki rozwój.
We wtorek w Nowym Sączu odbyła się uroczysta sesja Rady Miasta, podczas której wręczono odznaczenia. Tytuł Honorowego Obywatela, przyznawany od połowy XIX wieku, otrzymał ks. Jerzy Jurkiewicz, kustosz bazyliki św. Małgorzaty. Zasłużonym dla miasta przyznano też Tarcze Herbowe i Denary św. Małgorzaty.