Nowelizacja przepisów dot. ruchu drogowego. Jakie zmiany obowiązują już teraz i jakie pojawią się w ciągu roku

Taryfikator mandatów i taryfikator punktów karnych

W związku z nowelizacją Ustawy Prawo o ruchu drogowym i innych ustaw, w przestrzeni publicznej pojawia się sporo nieścisłości, w kwestii prawnych podstaw karania kierowców, za wykroczenia w ruchu drogowym. Można zauważyć, że pojawiają się błędy związane z rozróżnianiem ustawy prawo o ruchu drogowym, ustawy kodeks wykroczeń oraz odpowiednich rozporządzeń, z których wszystkie w pewien sposób oddziałują na sytuację kierowców. Wobec tego poniżej prezentujemy streszczenie zmian dotyczących uczestników ruchu drogowego.

Potocznie mówi się o wyższych mandatach, w sensie prawnym chodzi jednak o zwiększenie wysokości grzywien za wykroczenia. Mandat to jedna z form nałożenia grzywny. W tym przypadku jest to ukaranie sprawcy bez konieczności kierowania sprawy do sądu.

Obowiązujący od 2003 roku taryfikator mandatów przez ponad 20 lat zmieniany był w niewielkim zakresie.

• W 2011 r. podwyższono kary za łamanie przepisów dot. przewozu osób ponad liczbę określoną w dowodzie rejestracyjnym pojazdu. Jak wówczas podkreślano, była to odpowiedź na tragiczny wypadek z 2010 r., w którym zginęło 18 osób, wszyscy poruszali się samochodem dostawczym, który nie był przystosowany do przewozu takiej liczby osób. Zmiana rozporządzenia wynikała również z podniesionych wcześniej limitów prędkości na niektórych drogach.

• W 2015 r. zmiany dotyczyły m.in. grzywny za parkowanie na miejscu przeznaczonym dla osób niepełnosprawnych oraz posługiwania się w nieuprawniony sposób kartą wydaną dla osoby niepełnosprawnej. Dodatkowo ustalono wysokość grzywny za brak noszenia odblasków w terenie niezabudowanym oraz za poruszanie się rowerem w stanie nietrzeźwości. Było to konsekwencją zmian w przepisach materialnych.

Wykroczenia w ruchu drogowym i odpowiadające im stawki mandatów w ruchu zostały ujęte w tabeli B, stanowiącej załącznik do rozporządzenia z 2003 r. Tabela ta na mocy rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 30 grudnia 2020 r. otrzymała od 1 stycznia 2022 r. nowe brzmienie. Właśnie za sprawą tej nowelizacji mówimy o nowym taryfikatorze mandatów.

Krajowy Fundusz Drogowy (obowiązuje)

Od nowego roku zgodnie z nowymi przepisami grzywny za wykroczenia drogowe są przekazywane do Krajowego Funduszu Drogowego z przeznaczeniem na finansowanie zadań inwestycyjnych związanych z poprawą bezpieczeństwa ruchu drogowego na drogach krajowych oraz budowy lub przebudowy dróg krajowych. Jak wskazano w uzasadnieniu ustawy „dzięki budowie nowych dróg krajowych, jak i przebudowie już istniejących, podwyższeniu parametrów technicznych i eksploatacyjnych dróg krajowych i innym działaniom z zakresu infrastruktury drogowej nastąpi poprawa stanu bezpieczeństwa ruchu drogowego na polskich drogach”.

Wyższe kwoty mandatów (obowiązują)

Dotychczas policjant mógł w drodze postępowania mandatowego nałożyć mandat w wysokości 500 zł lub w przypadku jednego czynu, który wyczerpuje znamiona więcej niż jednego wykroczenia 1000 zł (zbieg przepisów). Po nowelizacji kwoty te wzrosły odpowiednio do 5000 zł oraz 6000 zł. W nowych przepisach zostały zwiększone widełki wysokości grzywny w postępowaniu sądowym i wynoszą teraz od 20 zł do 30 000 zł.

Wyższe kary dla kierowców ciężarówek (obowiązują)

Znowelizowane przepisy odnoszą się również do kierowców ciężarówek. W przypadku wykrycia podczas kontroli faktu korzystania z niedozwolonego urządzenia, które ingeruje w pracę tachografu lub jazdy z odłączonym tachografem, kierowca straci prawo jazdy na okres 3 miesięcy. Taka sama kara grozi za niedopełnienie obowiązku rejestrowania wskazań w zakresie prędkości pojazdu, aktywności kierowcy, lub przebytej drogi, oraz używanie cudzej karty kierowcy. Oprócz tego, tak jak było to do tej pory we wskazanych wyżej przypadkach zostanie nałożona grzywna.

Twórcy przepisów w uzasadnieniu powołują się na raport Europejskiej Rady Bezpieczeństwa Transportu, według którego u osoby prowadzącej pojazd po 17 godzinach bez snu, ryzyko spowodowania wypadku jest analogiczne jak u kierowcy, który prowadzi pojazd po spożyciu alkoholu (stężenie alkoholu we krwi równe 0,5 g/l).

Jazda bez uprawnień (obowiązuje)

Od 1 stycznia 2022 roku, nowe sankcje czekają kierowców, którzy prowadzą pojazd bez wymaganych uprawnień. Nowelizacja wprowadza minimalną wysokość grzywny za takie wykroczenie, w wysokości 1500 zł oraz co ważne, wprowadza obowiązek orzeczenia wobec takiego kierującego zakazu prowadzenia pojazdów. W tym miejscu warto przypomnieć, że zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Analogicznie zwiększyła się również wysokość grzywny za prowadzenie pojazdu niedopuszczonego ruchu (np. bez ważnych badań technicznych), w tym przypadku jednak kierowcy nie grozi zakaz prowadzenia pojazdów.

W zakresie prowadzenia pojazdów innych niż mechaniczne bez wymaganych uprawnień nowy taryfikator przewiduje grzywnę w wysokości 200 zł, a w postępowaniu sądowym do 1500 zł. Jednak wbrew informacjom rozpowszechnianym w Internecie, mandatu w ogóle nie może otrzymać np. 15 latek, który nie posiada karty rowerowej. Wynika to z faktu, że na zasadach przewidzianych w kodeksie wykroczeń zgodnie z brzmieniem art. 8 za wykroczenie odpowiada osoba, która ukończyła 17 lat. Natomiast wobec osób poniżej tego wieku zastosowanie znajdą ewentualnie przepisy o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Kary dla pieszych (obowiązują)

W zakresie wykroczeń pieszych największą zmianą jest zwiększenie grzywny za wchodzenie na torowisko, gdy zapory lub półzapory są opuszczone, lub rozpoczęto ich opuszczanie – teraz wysokość grzywny to 2 tys. zł, wcześniej było to 100 zł. Taką samą karę przewidziano za nieuprawnione wejście na przejazd kolejowy bez zapór z sygnalizatorem. Oprócz tego zwiększeniu uległa wysokość grzywny za wchodzenie na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd: na przejściach dla pieszych 150 zł (wcześniej 50 zł), w innych miejscach 200 zł (wcześniej 100 zł). Większa kara czeka na pieszych, którzy wchodzą na jezdnię spoza pojazdu lub innej przeszkody ograniczającej widoczność drogi, grozi za to grzywna w wysokości 200 zł (wcześniej 100 zł). W nowym taryfikatorze doprecyzowano również, że za niestosowanie się do obowiązku używania elementów odblaskowych kara wynosi 100 zł. Pojawił się również nowy zapis dot. korzystania przez pieszego z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia lub przechodzenia przez przejście, kwota grzywny za to wykroczenie to 300 zł. W pozostałej części w odniesieniu do pieszych nie wprowadzono większych zmian.

Wybrane wykroczenia, za które zapłacimy więcej (obowiązuje)

Opisane poniżej naruszenia dot. kierujących

• Korzystanie z drogi przejazdu pojazdu uprzywilejowanego, czyli jazda tzw. korytarzem życia 500 – 2500 zł

• Jazda „pod prąd” drogą ekspresową lub autostradą 2000 zł

• Niezachowanie wymaganego minimalnego odstępu między pojazdem poprzedzającym na drogach ekspresowych i autostradach 300 – 500 zł

• Korzystanie podczas jazdy z telefonu, wymagające trzymania słuchawki lub mikrofonu w ręku 500 zł

• Wjazd na przejazd tramwajowy, jeśli po jego drugiej stronie nie ma miejsca do kontynuowania jazdy, przez kierującego pojazdem mechanicznym 500 zł przez kierującego innym pojazdem 100 zł
  
  

Recydywa (od września 2022 r.)

Recydywistą drogowym w rozumieniu nowego brzmienia Kodeksu Wykroczeń od 17 września 2022 r., będzie osoba, która w ciągu dwóch lat popełni to samo wykroczenie, w takim przypadku kierowca naruszający przepisy otrzyma dwukrotnie wyższą grzywnę. Poniżej podano kwotę grzywny, która obowiązuje od stycznia 2022 roku oraz kwotę mandatu w przypadku recydywy, która dopiero będzie obowiązywać.

• Spowodowanie wypadku, czyli zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym jeśli następstwem tego jest spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia innej osoby) - 1500 zł / 3000 zł

  • jeśli sprawca znajdował się w stanie po użyciu alkoholu, czyli od 0,2 do 0,5 promila włącznie – 2500 zł / 5000 zł

• Wszystkie wykroczenia związane z naruszeniem bezpieczeństwa pieszych przez kierującego pojazdem mechanicznym, w tym np. nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu, wyprzedzanie na przejściu, omijanie innego pojazdu na przejściu czy jazda po chodniku (określone w art. 86b par. 1 kw) 1500 zł / 3000 zł

• Niestosowanie się do sygnału osoby uprawnionej, nakazującego zatrzymanie pojazdu, w celu uniknięcia kontroli – nie mniej niż 20 zł / nie mniej niż 40 zł

• Wyprzedzanie w miejscu niedozwolonym przez znak lub przepisy ruchu drogowego – 1000 zł / 2000 zł

• Prowadzenie pojazdu mechanicznego bez wymaganych uprawnień – 1500 zł / 3000 zł

• Wjazd przy zamkniętym przejeździe kolejowym z zaporami lub sygnalizacją oraz wjazd na przejazd kolejowy, jeśli po jego drugiej stronie nie ma miejsca do kontynuowania jazdy – 2000 zł / 4000 zł

• Tamowanie lub utrudnianie ruchu nie mniej niż 500 zł

• Spowodowanie kolizji:

  • przez kierującego pojazdem mechanicznym 1000 zł + kwota za wykroczenie

  • przez kierującego pojazdem inny niż mechaniczny (np. rowerem) 500 zł + kwota za wykroczenie

  • w stanie po użyciu alkoholu od 0,2 do 0,5 promila włącznie – 2500 zł

Wykroczenia związane z nietrzeźwością (obowiązuje)

Nowe przepisy zaostrzają kary dla wszystkich wykroczeń związanych z prowadzeniem pojazdów w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka lub w stanie nietrzeźwości. Należy przypomnieć, że stan po użyciu alkoholu to stan, w którym zawartość alkoholu wynosi pomiędzy 0,2 a 0,5 promila włącznie, natomiast stan nietrzeźwości gdy zawartość ta wynosi powyżej 0.5 promila.

W zakresie prowadzenia pojazdów innych niż mechaniczne (np. roweru) taryfikator przewiduje następujące grzywny:

• w stanie po użyciu alkoholu – nie mniej niż 1000 zł

• w stanie nietrzeźwości - nie mniej niż 2500 zł

W zakresie prowadzenia pojazdów mechanicznych w stanie po użyciu alkoholu, tak jak wcześniej, obligatoryjnie orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Zgodnie z nowymi przepisami za prowadzenie w stanie po użyciu alkoholu grozi grzywna nie mniejsza niż 2500 zł. Co więcej, od września 2022 r. w przypadku recydywy kwota ta będzie wynosić nie mniej niż 5000 zł.

W dodatku zwiększono karę za przewożenie osoby w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu na rowerze, motorowerze albo motocyklu poza bocznym wózkiem. Teraz za to wykroczenie mandat wynosi 500 zł.

Nowy taryfikator punktów karnych obowiązujący od września 2022 r. przewiduje 15 pkt za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości.

Należy również przypomnieć, że prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości jest przestępstwem. Zatem sprawca tego czynu będzie odpowiadał na zasadach określonych w kodeksie karnym.

Ubezpieczenia droższe dla piratów drogowych (od czerwca 2022 r.)

Od dnia 17 czerwca 2022 r. ubezpieczyciele otrzymają dostęp do danych, którymi dotąd nie dysponowali, a są to informacje o wykroczeniach lub przestępstwach na drodze i odpowiednio przypisanej im liczbie punktów karnych. Przedstawiciele rynku ubezpieczeniowego od lat postulowali takie rozwiązanie. Nowe przepisy pozwolą ubezpieczycielom na kalkulację wysokości składki ubezpieczeniowej w oparciu o te informacje. Trudno jednoznacznie wskazać jakich zwyżek ubezpieczeń powinni się spodziewać naruszający przepisy ruchu drogowego, bowiem ustalenie odpowiedniej ceny ubezpieczenia jest indywidualną decyzją firmy ubezpieczeniowej. Na przykładzie innych państw europejskich, w których takie rozwiązanie już działa można się spodziewać, że zwyżki będą proporcjonalne do ciężkości naruszeń przepisów ruchu drogowego. Możliwe, że za drobne, pojedyncze wykroczenia kierowcy nie będą karani wyższą ceną ubezpieczenia.

Punkty karne (od września 2022 r.)

Liczba punktów karnych, które są przypisane do danego wykroczenia w ruchu drogowym jest określona w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji ws. postępowania z kierowcami naruszającymi przepisy ruchu drogowego, a więc w innym akcie prawnym niż wysokość grzywny za odpowiednie wykroczenie.

Nowelizacja przepisów przewiduje istotną zmianę - od 17 września 2022 r. punkty karne będą kasowane dopiero po upływie 2 lat, a nie po roku jak jest obecnie. Wskazany wyżej okres 2 lat będzie liczony w przypadku postępowania mandatowego od momentu uiszczenia grzywny. To istotna zmiana w porównaniu do obecnie funkcjonujących rozwiązań. Jednocześnie zmianie nie ulegnie limit punktów karnych, który wynosi 24, a dla posiadających prawo jazdy krócej niż rok 20.

Ostatnie szkolenia redukujące liczbę punktów karnych odbędą się we wrześniu 2022 roku. Po tym terminie, zgodnie z nowymi przepisami, nie będą już organizowane kursy, które pozwalały kierowcom zmniejszyć o 6 liczbę punktów karnych.

Od września 2022 roku prawo jazdy będzie można stracić łatwiej z jeszcze jednego powodu, rządowy projekt zakłada zmianę rozporządzenia, które określa liczbę punktów karnych przypisanych do danego wykroczenia. Projekt nowej punktacji zakłada zwiększenie z 10 do 15 maksymalnej liczby punktów karnych, które można otrzymać za wykroczenie na drodze. Wskazano aż 12 wykroczeń, za które będzie można otrzymać taką liczbę. Jak łatwo można policzyć, od września żeby stracić prawo jazdy wystarczą dwa poważne wykroczenia w ciągu dwóch lat.

Wybrane naruszenia przepisów i przypisane im punkty karne

Przekroczenie prędkości

Nowe przepisy od stycznia 2022 r. podwyższyły wysokość grzywny za przekroczenie prędkości. Natomiast przepisy dot. recydywy i punktów karnych będą obowiązywać dopiero od września 2022 r. Bez zmian kierowcy, którzy przekraczają prędkość o ponad 50 km/h w terenie zabudowanym stracą prawo jazdy na 3 miesiące.

Zmianie ulega natomiast grzywna, która grozi za niewskazanie wbrew obowiązkowi osoby, której powierzono pojazd do kierowania lub używania. Teraz wynosi ona 8000 zł.

Cały nowy taryfikator dostępny jest pod adresem:

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210002484/O/D20212484.pdf?fbclid=IwAR2GKfEJuKY-gy07KYd5V-Yu1YZkcH2TMflcgcIrV_4XD9fhpANarANJQ2c

Opracowanie powstało na podstawie:

1. Ustawa z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw

2. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw druk nr 1504 z załącznikami w tym projektem rozporządzenia

3. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2008 z późn. zm.)

4. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1624)

5. Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. poz. 2484).

6. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 450 z późn. zm.)

7. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 2345 z późn. zm.).

8. Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 457 z późn. zm.)