Bardzo trudno ustalić z takim wyprzedzeniem, ilu Ocalonych weźmie udział w uroczystościach. Mówimy przecież o osobach, które mają najczęściej ponad 90 lat. Mamy jednak nadzieję, że będzie to grupa kilkudziesięciorga Ocalałych. W tym sensie, może to być naprawdę ostatnia okrągła rocznica z jeszcze dość liczną grupą ludzi, którzy przeszli przez piekło Auschwitz
– powiedział PAP dyrektor muzeum.
Organizatorom zależy, by możliwie jak najliczniejsze grono byłych więźniów uczestniczyło w uroczystościach. Dlatego mogą oni liczyć na wsparcie.
W Polsce to muzeum stara się wesprzeć Ocalałych, (…) ale oczywiście najtrudniejsze są przyloty z daleka – i fizycznie, i finansowo. Powstała grupa darczyńców, którzy zbierają pieniądze na organizację dalszych podróży. Prosiłem również ambasadorów, by – o ile to możliwe – Ocalali mogli korzystać z przelotów delegacji państwowych
– wyjaśnił dyrektor.
Piotr Cywiński powiedział, że główna ceremonia zgromadzi ponad 3 tys. osób. Byłym więźniom towarzyszyli będą między innymi przywódcy wielu państw.
Ponieważ jest to 80. rocznica, najprawdopodobniej ostatnia w takim formacie, spodziewam się osób na najwyższym szczeblu
– zaznaczył.
Muzeum przyjęło takie reguły, jak podczas poprzednich dużych rocznic – 70. czy 75. „To państwa będą decydowały o tym, kto stanie na czele ich delegacji. Przekazaliśmy niezbędne informacje wszystkim ambasadorom krajów UE oraz pozostałym państwom, które wykazały zainteresowanie zachowaniem autentyzmu Auschwitz, poprzez wsparcie Fundacji Auschwitz-Birkenau. Nie oznacza to, że pozostałe kraje nie będą obecne, ale w tym przypadku to ich ambasady muszą zasygnalizować nam taką wolę. I niektórzy już się zgłosili” – wyjaśnił dyrektor.
Piotr Cywiński, na pytanie PAP, czy reprezentowana będzie Rosja, która z uwagi agresję na Ukrainę w ostatnich dwóch latach była nieobecna, powiedział, że trudno to sobie wyobrazić. „Jest to rocznica wyzwolenia. Wspominamy ofiary, ale świętujemy też wolność. Trudno sobie wyobrazić obecność Rosji, która najwyraźniej nie rozumie wartości, jaką jest wolność. Taka obecność byłaby cyniczna. Chciałbym, by kiedyś to było znowu możliwe, ale – bądźmy poważni – z pewnością nie za cztery miesiące” – mówił dyrektor Muzeum Auschwitz.
Główna uroczystość rozpocznie się 27 stycznia o godzinie 16. w specjalnym namiocie, który stanie nad bramą do byłego obozu Auschwitz II-Birkenau. Jednym z symboli obchodów będzie wagon towarowy, taki jak te, którymi Niemcy deportowali Żydów do obozów zagłady. Od 2009 roku stoi on na środku rampy w byłym obozie Birkenau, w miejscu, w którym lekarze SS przeprowadzali selekcje deportowanych Żydów, kierując większość z nich na śmierć w komorach gazowych. „Wagon zostanie przesunięty do wewnątrz głównego namiotu. To przed nim odbędzie się ceremonia głównego upamiętnienia” – powiedział dyrektor Cywiński.
Szef oświęcimskiej instytucji podkreślił, że w głównym namiocie gościć będzie ponad trzy tysiące osób. „Będzie też zorganizowany sektor otwarty, dużo bardziej pojemny. Ale zimą trudno jest przewidzieć warunki pogodowe. TVP będzie produkowała główny sygnał telewizyjny i udostępniała go za darmo innym telewizjom. Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc sugerujemy różnym stowarzyszeniom czy instytucjom zajmującym się pamięcią, by organizowali w swoich siedzibach, w swoich społecznościach, wspólnotowe uczestnictwo w obchodach poprzez wykorzystanie transmisji telewizyjnej lub internetowej. W wielu miejscach się to sprawdziło przy ostatnich okrągłych obchodach” – powiedział.
Ceremonia rocznicowa będzie jedynym wydarzeniem 27 stycznia w Muzeum Auschwitz. „Skupiamy wszystkie możliwe siły na organizacji obchodów, na właściwym ugoszczeniu Ocalałych, na współpracy z mediami i różnymi delegacjami. To jest najważniejsze i na tak rozumiany pokład potrzebne są każde ręce. Z tego względu zrezygnowaliśmy z jakichkolwiek innych wydarzeń towarzyszących” – powiedział Piotr Cywiński.
Honorowy patronat nad obchodami objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda.
Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 roku, aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości. Obóz wyzwolili 27 stycznia 1945 r. żołnierze 60. armii I frontu ukraińskiego.
27 stycznia obchodzony jest na świecie jako Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu.