"To wielki dzień. Zdaję sobie sprawę, że w Europie najprawdopodobniej nie ma muzeów, które miałyby takie narzędzie" – powiedział w poniedziałek Piotr Cywiński.

Dyrektor podkreślił, że świat dopiero zaczyna konserwować obiekty z połowy XX w., które stanowią niemal cały zbiór w Muzeum Auschwitz.

"Problemem jest odpowiedni dobór metody konserwacji. Tu jest kwestia nowych materiałów, jak plastik. Dobór metody wiąże się z rozpoznaniem choroby. (…) Udało się utworzyć laboratorium mikrobiologiczne, które – jestem przekonany – da odpowiedź na pytania o zdefiniowanie najlepszej metody, nie tylko z punktu widzenia tego wyjątkowego miejsca na świecie (jakim jest Auschwitz – PAP), ale też rozwoju konserwacji. Dziś mało kto konserwuje rzeczy z połowy XX w., ale za 50, 80 lat będzie to norma. Wtedy sięgną do naszych doświadczeń. W Europie jesteśmy niemal unikatem, jeśli chodzi o konserwację tych czasów, tak licznych struktur, jak papier, drewno, cegła czy skóra" – wskazał Cywiński

Szefowa pracowni konserwatorskich w Muzeum Auschwitz Aleksandra Papis podkreśliła, że laboratorium jest nową jakością.

"Głównym zadaniem pracowni konserwatorskich jest ochrona obiektów. Ja ją rozumiem jako podejmowanie decyzji. Żeby były one świadome i dobre – muszę zebrać odpowiednie informacje. Bez nich decyzja będzie miała charakter losowy. Najłatwiej zebrać informacje, prowadząc badania naukowe. Laboratorium to narzędzie do pozyskiwania specjalistycznych danych" – powiedziała Papis.

Zdaniem współpracującej z Miejscem Pamięci Auschwitz prof. Beaty Gutarowskiej z Politechniki Łódzkiej "to pierwsze muzeum na świecie, które jest tak doskonale wyposażone".

"Chciałam zwrócić uwagę na jeden szczególny aparat, który do tej pory wykorzystywany był tylko w diagnostyce klinicznej. +Real time PCR+ służy do rozpoznania nawet jednej kopii genu w czasie rzeczywistym. To pozwala konserwatorom na wczesną reakcję. Możemy wykryć, z czym mamy do czynienia. (…) Przy tak wczesnym wykryciu, możemy potem monitorować rozwój, dobrać metodę dezynfekcji, sprawdzać, czy skutecznie niszczymy mikroorganizm" – powiedziała.

Prof. Łukasz Bratasz z PAN, który zajmuje się nauką o dziedzictwie, powiedział, że obiekty, zbiory i artefakty to zasoby, które są nieodnawialne. "Ich ochrona jest możliwa tylko dzięki badaniom naukowym" – dodał.

Według prof. Sławomira Wilczyńskiego ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach współpraca jego uczelni z Muzeum Auschwitz "ma jedno zadanie: zachować świadectwo prawdy".

"Prawda przejawia się w każdym obiekcie, artefakcie, który jest pieczołowicie gromadzony i badany w pracowni konserwatorskiej. (…) Otwarcie laboratorium ma kolosalne znaczenie, ponieważ prawda nie wynika jedynie z ciągłości pamięci, więzi, ciągłości tradycji i pokoleń, ale jej bardzo ważnym elementem jest trwałość materii. (…) Dzięki nowoczesnym technologiom i metodom, jakie niesie nauka, możliwie jest skuteczniejsze zabezpieczenie obiektów zabytkowych" – powiedział.

Łukasz Lipiński z biura prasowego muzeum powiedział, że w laboratorium badawczym prowadzone będą specjalistyczne badania obiektów z niemieckiego obozu Auschwitz, przechowywanych w archiwum i zbiorach muzeum. Możliwe będzie lepsze poznanie ich budowy i przyczyn zniszczeń w szerszym niż dotychczas aspekcie. Będzie to nieocenione wsparcie dla prac konserwatorskich służących zachowaniu autentyzmu Miejsca Pamięci.

Pracownik muzeum podkreślił, że laboratorium przygotowane jest do wykonywania badań fizykochemicznych i badań z zakresu biologii molekularnej, w tym mikrobiologii i genetyki.

"W części fizykochemicznej wykonywane będą badania w zakresie analiz: pigmentów, zasolenia, porowatości i nasiąkliwości, a także nieinwazyjne badania składu materiałowego i pierwiastkowego. Laboratorium biologii molekularnej zajmowało będzie się oceną ilościową i jakościową mikrobiologicznego zanieczyszczenia powierzchni historycznych obiektów i powietrza w przestrzeniach magazynowych i ekspozycyjnych" – wyjaśnił Łukasz Lipiński.

Stworzenie nowego laboratorium zostało dofinansowane w ramach dotacji celowej na wydatki inwestycyjne z funduszy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W sumie jego stworzenie kosztowało ponad 3,5 mln zł.

W pracowni konserwatorskiej muzeum pracuje około 30 osób.

Niemcy założyli obóz Auschwitz w 1940 r., aby więzić w nim Polaków. Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później. Stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów. Spośród ok. 140-150 tys. deportowanych do obozu Polaków śmierć poniosła niemal połowa. W Auschwitz ginęli także Romowie, jeńcy sowieccy i osoby innej narodowości.

W 1947 r. na terenie byłych obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau powstało muzeum. Były obóz w 1979 r. został wpisany, jako jedyny tego typu obiekt, na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

W Miejscu Pamięci opieką konserwatorską objętych jest 155 budynków, około 300 ruin i śladów poobozowych, w tym m.in. ruiny czterech komór gazowych i krematoriów, ponad 13 km ogrodzenia z 3,6 tys. słupów betonowych. Na blisko 200 hektarach są kilometry dróg, rowów melioracyjnych, tory kolejowe z bocznicą i rampą wyładowczą, dwie poobozowe oczyszczalnie ścieków czy baseny przeciwpożarowe. Konserwacji poddawana jest zieleń.

W zbiorach muzeum jest m.in. około 110 tys. butów, około 3,8 tys. waliz, 350 sztuk odzieży obozowej, a także 4,5 tys. dzieł sztuki. W archiwum znajduje się prawie 250 metrów bieżących dokumentów, w tym obozowe "Księgi zgonów", dokumenty Centralnego Zarządu Budowlanego Waffen SS i Policji w Auschwitz oraz Instytutu Higieny SS, a także 16 tomów akt personalnych więźniów i 8 tys. listów obozowych.