W Wieczór Trzech Króli, na początek karnawału zanurzamy się w fantastycznym żywiole teatru. I rozmawiamy o jednej z najbardziej intrygujących komedii Szekspira - "Wieczorze Trzech Króli" (ang. Twelfth Night, or What You Will). Początek audycji na antenie Radia Kraków we wtorek o 22.05.
Tytuł sztuki jest nawiązaniem do tradycji organizowania widowisk na dworze elżbietańskim w okresie Bożego Narodzenia i karnawału. W końcówce oskarowego filmu "Zakochany Szekspir" Elżbieta I zamawia właśnie u Szekspira komedię na święto Trzech Króli.
Naszą przewodniczką po teatrze elżbietańskim i jego zawiłościach, a także po twórczości Szekspira będzie wybitna krakowska uczona prof. Małgorzata Sugiera z UJ. Fragmenty tekstu interpretować będą Dominika Bednarczyk i Radosław Krzyżowski z Teatru im. Słowackiego. Dominika Bednarczyk wcieli się w rolę chłopięcej Violi (udającej dziewczęcego Cezaria), a Radek Krzyżowski będzie księciem Orsino, zakochanym w Oliwii. W tej roli notabene można go oglądać w świetnej inscenizacji Teatru Polskiego w Warszawie.
"Wieczór Trzech Króli" jest niejednoznaczną, nieco złowieszczą komedią o miłości. Postać Violi – dziewczyno-chłopca – krytycy porównywali choćby z tajemniczym bohaterem większości Szekspirowskich sonetów: młodzieńcem o nieodpartym wdzięku. Co więcej: przebieranka jest w tej komedii podwójna, co przypominał Jan Kott w swych szkicach o Szekspirze współczesnym: "Dziewczyna przebiera się za chłopca, przedtem jednak chłopiec przebrał się za dziewczynę. Na scenie elżbietańskiej role kobiece grane były przez chłopców".
Akcja sztuki toczy się w krainie o nazwie Iliria. O ile dzisiaj możemy ją utożsamić z Albanią, o tyle w czasach Szekspira nazwa ta kojarzyła się raczej z fikcyjną krainą. Podobnie jak inne komedie tego autora, komedia ta jest komedią pomyłek, choć jak podkreślają znawcy tearu elżbietańskiego, "Wieczór Trzech Króli", aż niepokio dawką tragizmu.
Na początku utworu, główna bohaterka, Viola rozbija się wraz ze swoim bratem bliźniakiem, Sebastianem u wybrzeży Ilirii. Rodzeństwo jednak traci ze sobą kontakt i nie potrafi się odnaleźć. Viola postanawia przebrać się za mężczyznę i rozpoczyna służbę na dworze księcia Orsino, zakochanego w pięknej damie, Olivii. Książę postanawia więc użyć rozbitka jako posłańca między nimi. Olivia, wierząc, że Viola jest mężczyzną, zakochuje się w niej. Ta zaś podkochuje się w księciu, który uznaje ją za swoją powierniczkę. Kiedy na scenie pojawia się Sebastian, zamieszanie staje się jeszcze większe. Olivia, biorąc Sebastiana za Violę, bierze z nim potajemnie ślub. Kiedy wreszcie na scenie pojawia się cała czwórka, nie ma już wątpliwości, że Viola jest kobietą w przebraniu, a Sebastian jest jej zaginionym bratem. Wszystko kończy się deklaracją małżeństwa pomiędzy Violą i księciem, Sebastianem i Olivią, a także deklaracją trzeciej pary.
„Wieczór Trzech Króli" jest jedną z częściej grywanych komedii Szekspira – po raz pierwszy najprawdopodobniej wystawiona została w Święto Trzech Króliw 1602 roku przez grupę teatralną wielkiego stradfordczyka. Komedia posiada w Anglii bogatą tradycję aktorską. W Polsce do historii przeszła genialna kreacja Heleny Modrzejewskiej, która grała Violę (także po angielsku w USA).
(oprac. na podstawie m.in „William Szekspir. Dzieła", Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987., oraz "Szekspir. Leksykon", Znak 2003 )
jn