Pauzaniasz był jednym z pierwszych podróżników. Odbył swoją podróż dwa tysiące lat temu. Odwiedzał najważniejsze miasta, sanktuaria, poznawał mitologię, historię Grecji. Był nie tylko podróżnikiem, ale też geografem i historykiem sztuki. Swoje wrażenia, ale też bardzo szczegółowe informacje zapisał w "Wędrówkach po Helladzie". Opisał w uważanym za jeden z pierwszych klasycznych przewodników kolejne odwiedzane przez siebie krainy Grecji. Ta podróż zajęła mu blisko 20 lat, był to okres pomiędzy 160 a 180 rokiem n. e. Są w jego zapiskach Ateny, jest Sparta, Mykeny, Olimpia czy Delfy. Jego zapiski stały się nieocenionym źródłem wiedzy dla archeologów i historyków sztuki. Przewodnik został w latach 70 i 80 ubiegłego wieku przetłumaczony na język polski a teraz posłużył Wojciechowi Machowskiemu do napisania niezwykłego, bardzo współczesnego przewodnika po starożytnej Grecji. Autor ruszył śladami Pauzaniasza i odwiedził większość z opisywanych przez niego miejsc. W książce przedstawił trzydzieści najciekawszych stanowisk archeologicznych, wybierał miejsca interesujące go jako archeologa, a także najważniejsze z punktu widzenia historii cywilizacji. Wojciech Machowski umieścił w swojej książce również wiele ciekawych fotografii, pokazując dzisiejszy stan obiektów opisywanych przez Pauzaniasza. Jak podkreśla autor, jego poprzednik opisywał je jedynie słowem, ale jego relacje są niezwykle precyzyjne, Z odrobiną wyobraźni można dokonywać niezliczonych porównań. Takie właśnie porównania znajdują się w tej książce. Do tego uzupełnienie w formie planów, na których to, co teraz jest często ścianą kamiennych bloków i kolumn, pokazuje się nam jako potężna świątynia czy agora. To nie jest zwykły przewodnik, to pełna drobiazgowych opisów trasa, którą może odbyć każdy z nas, ale dzięki archeologicznej i historycznej wiedzy a także wielkiej pasji autora, ważny na tej trasie będzie każdy kamień.
Wojciech Machowski jest archeologiem, fotografiem, podróżnikiem, adiunktem w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. jest autorem licznych publikacji z zakresu archeologii klasycznej. Uczestniczy w badaniach archeologicznych w ramach Paphos Agora Project na Cyprze.
Barbara Gawryluk

Wojciech Machowski. Śladami Pauzaniasza. Podróż po starożytnej Grecji . Wydawnictwo Alter, Kraków 2013