Nagroda Conrada, przyznawana od 2015 roku, to pierwsze polskie wyróżnienie za debiut w dziedzinie prozy, rozumianej szeroko – zarówno jako twórczość fabularna, jak i non-fiction.

„Naszym celem jest wsparcie twórców w bardzo ważnym dla nich momencie, przed wydaniem drugiej książki. Do najnowszej edycji konkursu zgłoszono blisko siedemdziesiąt tytułów. Spośród nich kapituła wybrała pięć najlepszych debiutów 2023 roku, zasługujących na najwyższą uwagę czytelniczek i czytelników” – mówi Urszula Chwalba, dyrektorka wykonawcza Festiwalu Conrada.

Pierwsza z nominowanych – Emilia Dłużewska – jest dziennikarką „Gazety Wyborczej”, na której łamach pisze o książkach, popkulturze, feminizmie i przemianach obyczajowych. Jej debiut literacki zatytułowany Jak płakać w miejscach publicznych (Znak Literanova) to osobista opowieść pacjentki zmagającej się z depresją. Autorka łączy elementy felietonu, wpisu z dziennika i komicznego monologu. „Czy osoba z depresją może być wesołą osobą?” – pyta Dłużewska i dodaje: „Czy ktokolwiek o zdrowych zmysłach może być wesołą osobą?”.

Katarzyna Groniec to ceniona piosenkarka oraz autorka tekstów i muzyki. W tym roku zdobyła Fryderyka za album Konstelacje w kategorii „Piosenka Literacka i Poetycka”. Akcja jej powieści Kundle (Wydawnictwo Nisza) toczy się na Górnym Śląsku – ćwierć wieku po wojnie, która zupełnie odmieniła społeczną rzeczywistość regionu. Bohaterowie Groniec to śląscy autochtoni, ale też przesiedleńcy z Kresów, Żydzi, Romowie i Niemcy. Góruje nad nimi instancja narracyjna, która widzi wszystko osobno. Bo niepełnych rodzin i niepewnych tożsamości scalić się nie da.

Kolejna z nominowanych – Maria Halber – jest poetką, autorką tekstów publikowanych m.in. w „Dwutygodniku”, „Małym Formacie” i „Piśmie”, a także współtwórczynią wydawnictwa Girls and Queers to the Front. Jej pierwsza książka prozatorska zatytułowana Strużki (Wydawnictwo Cyranka) opowiada o trudnej przyjaźni dwóch dziewczyn, które różnią się pod wieloma względami, a jednak udaje się im stworzyć bardzo silną więź. Halber w odświeżający sposób rekonstruuje okres dojrzewania i pierwszych zderzeń z rzeczywistością.

Nominację otrzymała również Małgorzata Lebda – poetka, ultramaratonka i miłośniczka rzek, uhonorowana m.in. Nagrodą Literacką Gdynia i Nagrodą im. Wisławy Szymborskiej za swoje tomy poetyckie. Oszczędny i sensualny debiut prozatorski Łakome (Wydawnictwo Znak) łączy wrażliwość na naturę, której częścią jest człowiek, z inwencją językową. Autorka tworzy wielowarstwową opowieść o sile żywiołów, zachłanności na życie i prywatnym kosmosie w momencie próby.

Piąta z nominowanych – Ishbel Szatrawska – jest dramatopisarką i teatrolożką. Publikowała m.in. w „Dialogu” i „Polityce”. Sztuki Totentanz. Czarna noc, czarna śmierć czy Żywot i śmierć pana Hersha Libkina z Sacramento w stanie Kalifornia przyniosły jej uznanie krytyków. Debiutancka powieść Szatrawskiej Toń (Wydawnictwo Cyranka) opowiada o dziejach kilku pokoleń rodziny związanej z dawnymi Prusami Wschodnimi, gdzie od wieków mieszały się tożsamości polska, mazurska, niemiecka i litewska. Śledzimy losy bohaterów i bohaterek, począwszy od czasów wojny, aż do współczesności, kiedy rozgrywa się najnowszy dramat uchodźców.

Zgłoszeń do konkursu dokonywali wydawcy oraz same autorki i autorzy. Grono nominowanych wybrała kapituła, do której należą znawcy i znawczynie literatury: Urszula Chwalba (kuratorka programu Kraków Miasto Literatury UNESCO), Julia Fiedorczuk (pisarka, poetka, tłumaczka i wykładowczyni), Monika Ochędowska (dziennikarka „Tygodnika Powszechnego”), Olga Stanisławska (eseistka, kuratorka i autorka reportaży) i Błażej Warkocki (krytyk literacki i wykładowca). Przewodniczącym kapituły jest profesor Michał Paweł Markowski (badacz literatury i wykładowca), a funkcję sekretarzyni nagrody sprawuje Joanna Szulborska (teatrolożka, nauczycielka akademicka i menedżerka kultury).

O tym, kto zdobędzie Nagrodę Conrada, zadecydują w połowie głosy kapituły, a w połowie – publiczności. Formularz jest już dostępny na stronie Festiwalu Conrada – głosowanie potrwa do 25 października do godz. 23.59. Gala Nagrody Conrada odbędzie się 27 października o godz. 19.00 w Małopolskim Ogrodzie Sztuki (Scena MOS Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie, ul. Rajska 12). Tradycyjnie będzie to zwieńczenie Międzynarodowego Festiwalu Literatury im. Josepha Conrada. Galę poprowadzi dziennikarka i krytyczka literacka Georgina Gryboś, a wykład mistrzowski wygłosi pisarka Dorota Masłowska.

Podczas gali odbędzie się premiera słuchowiska Chaszcze zamówionego specjalnie na Festiwal Conrada. Tekst stworzyła Elżbieta Łapczyńska, laureatka Nagrody Conrada (2021) za Bestiariusz nowohucki. Autorem muzyki jest Michał Stępień, doceniany na całym świecie multiinstrumentalista, kompozytor związany z krakowską sceną metalową i ambientową (Hauntologist, Owls Woods Graves, Mgła, a ostatnio Alembik). Muzyka i wizualizacje Yany Maroz powstały na podstawie nagrań terenowych z Krakowa.

„Kraków ma swoją legendę, w której poły płaszczy poetów romantycznie łopoczą na wietrze podczas spaceru po Plantach. Jest jednak też Kraków nieokrzesany jak chaszcze. Wyobraźmy sobie, że wycieczkowy melex nagle zmienia kurs i zabiera nas na wyprawę w nieturystyczne części miasta, gdzie podobno nic nie ma, za to istnieją lokalne mity, legendy miejskie, znane wszystkim punkty orientacyjne. To będą opowieści niesamowite z obrzeży Krakowa” – mówi Olga Drenda, dyrektorka kreatywna Festiwalu Conrada i pomysłodawczyni projektu.

Fundatorem nagrody jest Miasto Kraków, a partnerami przedsięwzięcia są Fundacja Tygodnika Powszechnego i Krakowskie Biuro Festiwalowe – operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO. Zwyciężczyni konkursu otrzyma statuetkę oraz kwotę trzydziestu tysięcy złotych. Nagroda obejmuje także miesięczny pobyt rezydencjalny w Krakowie i kampanię promocyjną wyróżnionej książki na łamach „Tygodnika Powszechnego”. Dotychczasowe laureatki to Liliana Hermetz, Żanna Słoniowska, Anna Cieplak, Weronika Gogola, Olga Hund, Dorota Kotas, Elżbieta Łapczyńska, Paulina Siegień i Urszula Honek.

Organizatorzy Festiwalu Conrada: Miasto Kraków, KBF – operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO, Fundacja Tygodnika Powszechnego