„Palmy i ludzie Asháninka” w MEK

Joanna Sosnowska jest etnobotaniczką , naukowcem zajmującym się związkami pomiędzy roślinami a kulturą społeczeństw. Na wystawie oglądamy wyniki jej badań realizowanych pośród Indian Asháninka w latach 2008–2011, w ramach których zajęła się rolą palm w życiu rdzennych mieszkańców peruwiańskiej Amazonii w dolinie rzek Tambo i Ene.


Palmy są niezbywalnym elementem tamtejszej kultury i zarazem kluczowym zasobem naturalnym w tradycyjnej gospodarce. Indianie Asháninka sadzą je na polach i w przydomowych ogrodach, gdzie uprawiają także kakaowce, bananowce, maniok, ryż czy kukurydzę. Ich codzienne życie toczy się wokół pracy na plantacjach, połowów ryb, rozrywek sportowych i – jak na przykład w wiosce Savareni – cotygodniowych, piątkowych prac na rzecz społeczności, kiedy to mieszkańcy wspólnie odchwaszczają ścieżki, koszą pełnowymiarowe boisko futbolowe, naprawiają kładki czy też reperują dach budynku radiostacji.




Codzienność Indian Asháninka wiąże się także z koniecznością stawiania oporu, nawet jeśli jest to opór bierny. Asháninka, podobnie jak przedstawiciele innych grup etnicznych zamieszkujących Amazonię, ponad wszystko cenią sobie spokój i unikają konfliktów. Zdarza się jednak, iż sytuacja zmusza ich do udziału w zorganizowanych walkach i protestach. Przykładem może być zaangażowanie w wojnę z bojówkami Świetlistego Szlaku – organizacji terrorystycznej finansowanej m.in. przez kokainowe faktorie z rejonu rzeki Ene, zamieszkiwanego przez Asháninka. czy też protesty przeciwko firmie wydobywczej Repsol, której rząd peruwiański wydał pozwolenie na eksploatację złóż nafty i gazu na terenie lasów, w których mieszkają Indianie. Dziś hasło „La selva no se vende” („Las nie jest na sprzedaż”) na T-shirtach noszonych przez Indian Asháninka jest jawnym wyrazem oporu wobec polityki rządu.




Wystawa „i ludzie Asháninka. Badania Joanny Sosnowskiej w Peru (2008–2011)” opowiada zatem zarówno o gatunkowej różnorodności palm rosnących w tym rejonie, jak i sposobach ich wykorzystania przez Indian. O wrastaniu ludzi w otoczenie, o udomawianiu krajobrazu. Połączenie perspektywy badawczej z wizją świata ludzi ze społeczności Asháninka tworzy interesujący etnobotaniczny opis kultury ludzi, którzy sadzą, pielęgnują i przetwarzają palmy. Czynności te odzwierciedlają się w opowieściach przekazywanych między pokoleniami.



(Wojciech Musiał/mat. prasowe)