Fot. Marek Lasyk
Upamiętniamy dziś tych wszystkich, którzy przeżyli tutaj katorgę - mówiła w trakcie uroczystości Monika Bednarek, dyrektorka Muzeum KL Plaszow:
Byli to przede wszystkim krakowscy Żydzi, ale też Żydzi węgierscy, którzy tu zostali zesłani w 1944 roku. Byli też krakowianie aresztowanie właśnie w czarną niedzielę 6 sierpnia '44 roku.
Relacje ocalałych zostały odczytane przez uczestników wydarzenia. Spotkanie "Pamięć/Zachor" po raz pierwszy odbyło się na terenie wystawy plenerowej Muzeum KL Plaszow. Upamiętnienie odbywa się corocznie od 2021 roku.
Lipiec i sierpień 1944 r. były też czasem zacierania śladów przeszłości KL Plaszow. Okupanci wysyłali w głąb III Rzeszy transporty więźniów, wywozili demontowane elementy obozowej infrastruktury oraz zacierali ślady zbrodni, paląc ciała ofiar
Proces likwidacji, który miał przede wszystkim wymiar wymazywania i usuwania śladów po obozie, nie powiódł się jednak w pełni. Zostały materialne pozostałości i słowa ocalałych. Pojawili się również ci, którzy chcą pamiętać i odzyskiwać rozproszoną pamięć: nie tylko instytucja – muzeum – lecz także krakowianie i wszyscy odwiedzający miejsce pamięci KL Plaszow
- wskazano.
Niemiecki nazistowski obóz Plaszow został założony w październiku 1942 r. na terenie dwóch cmentarzy żydowskich. Na początku funkcjonował jako obóz pracy, a w styczniu 1944 r. został przekształcony w koncentracyjny. Obóz stale powiększano, z kilkunastu hektarów rozrósł się do 80. Szacuje się, że przez cały okres jego funkcjonowania Niemcy więzili w nim około 30-40 tys. osób, a zamordowali - ok. 5 tys. Prochy ofiar rozsypano na terenie obozu.
Muzeum – Miejsce Pamięci KL Plaszow rozpoczęło działalność 1 stycznia 2021 r. Jest miejską instytucją kultury współprowadzoną przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz gminę Kraków. Placówka obejmuje teren o powierzchni ok. 40 hektarów: w tym obszar ok. 37 ha, który od 2002 r. jest wpisany do rejestru zabytków prowadzonego przez Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a także teren przyległy o powierzchni ok. 3 ha.
W marcu br. Muzeum KL Plaszow otworzyło dla zwiedzających odnowiony teren byłego obozu oraz wystawę plenerową "KL Plaszow. Miejsce po, miejsce bez". Ekspozycja jest pierwszym przewodnikiem umożliwiającym zlokalizowanie w obecnej przestrzeni zdarzeń z historii obozu.
Renowacja terenu i przygotowanie wystawy plenerowej były jednym z etapów budowy muzeum w tym miejscu. Projekt zakłada pozostawienie terenu dawnego obozu w możliwie niezmienionym i autentycznym stanie. Przy ul. Kamieńskiego ma powstać nowy budynek muzealny – tzw. Memoriał z wystawą stałą, poświęconą historii KL Plaszow, a także parking i park. Wyremontowany zostanie też Szary Dom, w czasie wojny zajęty przez administrację obozową. Projekt nie przewiduje odtwarzania infrastruktury obozowej. Zakończenie budowy Muzeum KL Plaszow planowane jest na koniec 2025 roku.
