66 lat temu urodził się Stanisław Pyjas

Kraków
Niedziela, 2019.08.04 09:23 ( Edytowany Poniedziałek, 2021.05.31 00:48 )

66 lat temu, 4 sierpnia 1953 roku, urodził się Stanisław Pyjas, student Uniwersytetu Jagiellońskiego, działacz opozycyjny okresu PRL, współpracownik KOR. Jego ciało znaleziono 7 maja 1977 roku w bramie przy ulicy Szewskiej, w Krakowie

By Cezary p (Own work) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) or CC BY-SA 4.0-3.0-2.5-2.0-1.0 (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0-3.0-2.5-2.0-1.0)], via Wikimedia Commons

Kilkanaście dni wcześniej zgłosił otrzymywanie anonimów z pogróżkami. Według środowisk opozycyjnych, Pyjas zmarł wskutek pobicia przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Zdaniem komunistycznych władz, śmierć mężczyzny nastąpiła wskutek upadku ze schodów, stwierdzono także, że miał dwa promile alkoholu we krwi. Pochowano go na cmentarzu w rodzinnych Gilowicach.

Śmierć Stanisława Pyjasa, studenta polonistyki i filozofii UJ, wzbudziła ogromne emocje. W Krakowie i kilku innych miastach organizowano demonstracje i czarne marsze, w trakcie których dochodziło do starć z milicją. Powstały Studenckie Komitety Solidarności - pierwsze tego typu organizacje w Europie Wschodniej. Jednym z nich był SKS, który powołano w Krakowie podczas "czarnej procesji" 15 maja 1977 roku. Komitet domagał się między innymi wyjaśnienia okoliczności śmierci Stanisława Pyjasa.

Dotychczas nie wykryto winnych, mimo że wszystko wskazuje na działanie Służby Bezpieczeństwa. Pierwsze dochodzenie przeprowadzono w 1977 roku, wznowiono je dopiero po przemianach ustrojowych, w 1991 roku. Ustalono, że student został śmiertelnie pobity na zlecenie bezpieki, prawdopodobnie przez byłego boksera Mariana Węclewicza, który niedługo potem zmarł. Dochodzenie umorzono, podobnie jak dwa kolejne śledztwa. Obecnie trwa piąte, rozpoczęte w 2008 roku i prowadzone przez krakowski IPN.

W 2010 roku po ekshumacji zwłok Stanisława Pyjasa stwierdzono, że przyczynę śmierci stanowił upadek z wysokości co najmniej siedmiu metrów. Według biegłych, mężczyzna mógł spaść ze schodów, jednak nie ma możliwości ustalenia, czy spadł sam, czy też został zepchnięty. Ujawniono również, że tuż przed śmiercią student był pod wpływem alkoholu, natomiast nie odnotowano śladów pobicia ani postrzelenia. Ustalono natomiast, że w 1977 roku śledztwo było sterowane przez SB.

W wyniku dochodzenia 6. osobom postawiono zarzuty utrudniania śledztwa w latach 70. Cztery z nich zmarły, dwie zostały skazane.
W 2006 roku Stanisław Pyjas został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

Stanisław Pyjas urodził się 4 sierpnia 1953 roku w Gilowicach. W latach 1976-1977 współuczestniczył w organizowaniu protestów, przeciwko represjom wobec robotników z Radomia i Zakładów Mechanicznych Ursus. Współpracował z KOR i zbierał pieniądze na pomoc osobom wyrzuconym z pracy. Był inwigilowany. Głównym źródłem informacyjnym bezpieki na temat Pyjasa był jego bliski kolega i działacz Studenckiego Komitetu Solidarności Lesław Maleszka, występujący jako TW "Ketman" i TW "Return".
Sprawa Stanisława Pyjasa posłużyła za kanwę kilku filmów, między innymi w 1977 roku powstał fiński obraz "Śmierć studenta" w reżyserii Jarmo Jääskeläinena. Krzysztof Krauze nakręcił trzy filmy, w tym "Gry uliczne" z 1996. W 2008 roku powstał obraz "Trzech kumpli" w reżyserii Anny Ferens i Ewy Stankiewicz, pokazujący losy Bronisława Wildsteina, Lesława Maleszki i Stanisława Pyjasa.

IAR/bp

Skontaktuj się z Radiem Kraków - czekamy na opinie naszych Słuchaczy

Pod każdym materiałem na naszej stronie dostępny jest przycisk, dzięki któremu możecie Państwo wysyłać maile z opiniami. Wszystkie będą skrupulatnie czytane i nie pozostaną bez reakcji.

Opinie można wysyłać też bezpośrednio na adres [email protected]

Zapraszamy również do kontaktu z nami poprzez SMS - 4080, telefonicznie (12 200 33 33 – antena,12 630 60 00 – recepcja), a także na nasz profil na Facebooku oraz Twitterze.

Zastrzegamy sobie prawo publikacji wybranych opinii.

Komentarze (0)

Brak komentarzy

Najnowsze

Skontaktuj się z Radiem Kraków - czekamy na opinie naszych Słuchaczy

Pod każdym materiałem na naszej stronie dostępny jest przycisk, dzięki któremu możecie Państwo wysyłać maile z opiniami. Wszystkie będą skrupulatnie czytane i nie pozostaną bez reakcji.

Opinie można wysyłać też bezpośrednio na adres [email protected]

Zapraszamy również do kontaktu z nami poprzez SMS - 4080, telefonicznie (12 200 33 33 – antena,12 630 60 00 – recepcja), a także na nasz profil na Facebooku oraz Twitterze

Kultura

Sport

Muzyka

Audycje

Podcasty

Kontakt

Ramówka

Studia nagraniowe

66 lat temu urodził się Stanisław Pyjas

Skontaktuj się z Radiem Kraków - czekamy na opinie naszych Słuchaczy

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Piramidy, krwawe ofiary i cykliczne końce świata. Dr Piotr G. Michalik o religii ludów Mezoameryki

Abakanowicz. Bez reguł. Rzeźby w ogrodach królewskich

„Piłeś? Nie jedź. Ale wciąż jeżdżą…” – Polska nie radzi sobie z pijanymi kierowcami

Nigdy więcej nienawiści i antysemityzmu

Zmiany w tarnowskim budżecie obywatelskim. Łatwiej będzie zgłaszać projekty

Wiosna w ulu. Pierwszy nakrop i nadzieja na miód z mniszka w pasiece w Kamiannej

Tarnów wprowadza „bon dla pierwszaka”. 700 zł na sport z oszczędności po likwidacji dyżurów dla nietrzeźwych

Szukasz ubezpieczenia samochodu? Zobacz, jakie to proste!

Pijany mężczyzna, który śmiertelnie potrącił 10-latka k. Limanowej usłyszał zarzuty

Małopolska na fali w 2024 roku! Rosnąca liczba turystów, coraz większe wpływy i termy, które stały się hitem

Ruch Muzyczny na fali: Krzysztof Stefański rozmawia z Jakubem Gucikiem i Krzysztofem Pietraszewskim

Skontaktuj się z Radiem Kraków - czekamy na opinie naszych Słuchaczy

66 lat temu urodził się Stanisław Pyjas

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Najnowsze

Piramidy, krwawe ofiary i cykliczne końce świata. Dr Piotr G. Michalik o religii ludów Mezoameryki

Abakanowicz. Bez reguł. Rzeźby w ogrodach królewskich

„Piłeś? Nie jedź. Ale wciąż jeżdżą…” – Polska nie radzi sobie z pijanymi kierowcami

Nigdy więcej nienawiści i antysemityzmu

Zmiany w tarnowskim budżecie obywatelskim. Łatwiej będzie zgłaszać projekty

Wiosna w ulu. Pierwszy nakrop i nadzieja na miód z mniszka w pasiece w Kamiannej

Tarnów wprowadza „bon dla pierwszaka”. 700 zł na sport z oszczędności po likwidacji dyżurów dla nietrzeźwych

Szukasz ubezpieczenia samochodu? Zobacz, jakie to proste!

Pijany mężczyzna, który śmiertelnie potrącił 10-latka k. Limanowej usłyszał zarzuty

Małopolska na fali w 2024 roku! Rosnąca liczba turystów, coraz większe wpływy i termy, które stały się hitem

Ruch Muzyczny na fali: Krzysztof Stefański rozmawia z Jakubem Gucikiem i Krzysztofem Pietraszewskim

Kontakt

12 630 61 01

Wyślij wiadomość

Wyślij opinię