Czym oddychają mieszkańcy gmin krakowskiego obarzanka? Podsumowanie akcji „Małopolska bez smogu”

Organizatorzy akcji:

Partner główny:

Akcja prowadzona we współpracy z gminami: Liszki, Świątniki Górne, Niepołomice, Zielonki, Wieliczka, Zabierzów, Wielka Wieś, Michałowice oraz Gminą Miejska Kraków.

Aby poprawić jakość powietrza w małopolskich miejscowościach, należy przede wszystkim wdrożyć działania mające na celu likwidację źródeł niskiej emisji. Proces wymiany kotłów w gminach postępuje zbyt wolno i obserwując wyniki przeprowadzonych w ramach akcji „Małopolska bez smogu” pomiarów możemy stwierdzić, że problem z jakością powietrza pojawia się wieczorami, gdy mieszkańcy zaczynają palić w swoich kotłach i piecach.

Mieszkańcy muszą mieć świadomość zapisów uchwały antysmogowej i kar grożących za niedostosowanie się do niej. A z przepisów tych wynika, że do końca 2022 roku należy wymienić wszystkie kotły, które nie spełniają standardów jakościowych. To oznacza, że używanie pozaklasowych kotłów (poniżej 3 klasy) będzie nielegalne od 1 stycznia 2023, a do końca 2026 r. trzeba będzie wymienić wszystkie kotły klasy 3 i 4.

W pierwszym etapie badań pyłomierze zostały umieszczone w gminach: Liszki, Niepołomice i Świątniki Górne. Na 14 pełnych dni pomiaru w gminie Liszki dopuszczalny poziom (50 ug/m3) został przekroczony 5 razy, co stanowi najgorszy wynik wśród tych trzech miejscowości. W Świątnikach Górnych na 15 pełnych dni pomiarów przekroczenie średnio dobowej normy wystąpiło 1 raz. W Niepołomicach problem z przekroczeniem dopuszczalnych wartości wystąpił przez 1 dzień. Warto podkreślić, iż w okresie pomiarów wartość średnią przekraczającą normę (średnia z 8 stacji WIOŚ) w Krakowie odnotowano przez 2 dni. Przypomnijmy: według polskiego prawa normy zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 mogą być przekroczone w ciągu całego roku przez 35 dni.

W drugim etapie badań analizatory zostały przestawione na teren gmin: Zielonki, Zabierzów (miejscowość Brzezie) oraz Wieliczka. W tych miejscowościach pomiary były prowadzone między 16 a 30 listopada. Na 13 pełnych dni pomiaru w gminie Wieliczka i miejscowości Brzezie podczas trzech dni została przekroczona dopuszczalna dobowa norma stężenia pyłu. W Zielonkach były dwa takie dni. W Krakowie średnie stężenie przekraczało normę również przez trzy dni.

W trakcie ostatniego etapu akcji „Małopolska bez smogu” pyłomierze badały jakość powietrza w gminach: Michałowice, Wielka Wieś (miejscowość Szyce) oraz w Tyńcu (Gmina Miejska Kraków). Pomiary prowadzono od 1 do 16 grudnia. Na 15 pełnych dni pomiaru w Tyńcu, podczas siedmiu dni została przekroczona dopuszczalna dobowa norma stężenia pyłu PM10 (50 ug/m3). W Michałowicach były cztery dni z przekroczoną dopuszczalną normą stężenia. W Szycach przekroczenie nastąpiło 2 razy. W Krakowie średnie stężenie przekraczało normę przez 6 dni.

Niepokojące są wysokie odczyty średnio godzinnych stężeń w badanych miejscowościach, szczególnie w godzinach wieczornych, kiedy w domach rozpalane są piece i kotły. Często wartości te były dużo wyższe niż stężenia występujące na stacjach w Krakowie.

Dane maksymalne dla poszczególnych miejscowości akcji „Małopolska bez smogu” w zestawieniu z uśrednionymi dla Krakowa:

Podczas prowadzonych w ramach akcji pomiarów, duży wpływ na podniesienie się stężenia na obszarze Krakowa miał transport zanieczyszczenia w dół doliny z terenów otaczających miasto. Efekt pogłębiał się, gdy pogoda była bezwietrzna. W obszarze kotliny, w której leży Kraków, stężenia utrzymywały się przez cały dzień, podczas gdy w otaczających gminach, które położone są poza niecką, spadały. Taki efekt był szczególnie widoczny w okresie 27 i 28 listopada: