Jan Włodek - legionista, dyplomata, uczony, społecznik

6 listopada 1939 r. niemieccy okupanci przeprowadzili Aktion gegen Universitäts Professoren (Akcję przeciwko uniwersyteckim profesorom). Był to jeden z elementów zakrojonej na szeroką skalę akcji eliminacji polskich elit. Okupanci zwabili uczonych do Collegium Novum UJ pod pretekstem wykładu, który miał przeprowadzić SS-Obersturmbahnführer dr. Bruno Müller. Wszyscy zgromadzeni uczeni zostali oskarżeni o wrogą postawę wobec III Rzeszy i aresztowani. Większość z nich trafiła do KL Sachsenhausen-Oranienburga. W wyniku międzynarodowych nacisków po ponad dwóch miesiącach zaczęto zwalniać 8 lutego 1940 r. najstarszych profesorów. Nie wszyscy powrócili, dwunastu z osadzonych zmarło z wycieńczenia podczas pobytu w samym obozie, a kolejnych pięciu już po powrocie do domu. Wśród ofiar znajdował się prof. dr hab. Jan Zdzisław Włodek.

Jan Włodek w trakcie prac badawczych na polach dąbrowickich. Maj 1939 . Fot .Zbiory rodziny Włodków z Dąbrowicy

Jan Zdzisław Włodek – prof. rolnictwa, absolwent berlińskiego Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma, kierownik Zakładu Uprawy Roli i Roślin UJ i właściciel dóbr Dąbrowica w powiecie bocheńskim, należał do rodziny wyróżniającej się aktywnością wśród lokalnego ziemiaństwa. Jego biografia stanowi przykład konsekwentnego wcielania w życie wyniesionego z domu rodzinnego charakterystycznego dla tej warstwy etosu. Przywiązanie do wiary, poczucie obowiązku wobec ojczyzny i rodziny stały u źródła jego ochotniczego akcesu do Legionów Polskich i późniejszego podjęcia misji dyplomatycznej w Hadze. Te same wartości kształtowały jego działalność naukową, przekonany, że własność i wiedza rodzą obowiązki a nie przywileje, nadał jej wymiar społeczny. Prowadził m.in. skierowane do rolników szkolenia, mające w rezultacie podnieść poziom ekonomiczny kraju, organizował wyjazdy edukacyjne dla młodych górali do Szwajcarii. Równocześnie dostrzegał zagrożenia jakie niesie nieodpowiedzialne korzystanie z zasobów przyrodniczych. 

Jan Włodek na polach badawczych w Mydlnikach. Lata 30. XX wieku. Fot. Zbiory rodziny Włodków z Dąbrowicy

Uczony i społecznik, Jan Włodek miał pasje artystyczne. Ze znawstwem kolekcjonował książki, pisał wiersze i uprawiał fotografię. Pozostając przywiązanym do rodzinnego etosu w pełni uczestniczył w intelektualnym życiu Krakowa pierwszych dekad XX w. Zafascynowany możliwościami kamery fotograficznej używał jej m. in. do utrwalania wydarzeń historycznych, których był uczestnikiem i notowania rezultatów eksperymentów rolniczych. Używał różnych technik, w tym niezwykle trudnych i nielicznie zachowanych autochromów, które pozwalają zobaczyć w kolorze świat z pierwszych dekad XX w.  

Wycieczka studentów Jana Włodka do Dąbrowicy. Na ławce siedzą od lewej I.Drzewiecki (admin.majątku), NN, Jan Włodek. Fot.Zbiory rodziny Włodków z Dąbrowicy

Wielowymiarową postać Jana Włodka, autora życzeń dla obywateli Rzeczypospolitej aby częściej się myli, więcej pracowali, rzadziej mijali się z prawdą, po wsiach bardziej szanowali cudze mienie a po miastach cudzą sławę przybliżą dr Marcin Chorązki (IPN) i dr Agata Wolska (Fundacja im. Zofii i Jana Włodków).

AW/jd